Paleogenetycy przeanalizowali DNA 370 starożytnych i wczesnośredniowiecznych ludzi z różnych regionów Eurazji, aby ustalić pochodzenie Hunów i ustalić, czy istniało biologiczne powiązanie między nimi a azjatyckimi Xiongnu. Naukowcy potwierdzili, że Hunowie z Kotliny Karpackiej, w tym członkowie elity wojskowej, byli genetycznie heterogenicznym ludem o mieszanym i różnorodnym pochodzeniu. Mimo to badacze zidentyfikowali u niektórych z nich segmenty genomu o wspólnym pochodzeniu, co wskazuje na ich biologiczne pokrewieństwo z późniejszymi przedstawicielami azjatyckiej szlachty hunnickiej. Piszą o tym w czasopiśmie Proceedings of the National Academy of Sciences.
W drugiej połowie IV wieku n.e. na europejskiej arenie historycznej pojawiła się nowa, potężna siła – Hunowie, którzy później stworzyli krótkotrwałą, ale ogromną potęgę, rozciągającą się od Europy Środkowej po region Wołgi i Północny Kaukaz. Istnieje hipoteza podzielana przez wielu uczonych, że Hunowie są spokrewnieni z Xiongnu (Xiongnu) – ludem stepowym, który stworzył pierwsze koczownicze imperium w Azji Wewnętrznej i dominował w strefie stepowej na północ od Chin pomiędzy III wiekiem p.n.e. a II wiekiem n.e.
Niemniej jednak problem związku Hunów z Xiongnu wciąż budzi kontrowersje, pomimo że nazwy tych ludów czy też stowarzyszenia są bardzo podobne i mogą mieć wspólne pochodzenie, a związek Hunów z Azją Centralną jest bardzo przekonujący. Nie mniej ważnym elementem dyskusji jest fakt, że między zniknięciem ze sceny historycznej Xiongnu, zastąpionego przez Xianbi na stepach mongolsko-mandżurskich, a pojawieniem się Hunów w Europie Wschodniej, minęło sporo czasu, co sprawia, że nie można mówić o bezpośredniej sukcesji po drugim. Co więcej, z tego długiego okresu na terenach pomiędzy dawnym Imperium Hunów a Europą nie zachowało się zbyt wiele stanowisk archeologicznych, które można by wiarygodnie powiązać z przyszłymi Hunami.
Зузана Гофманова (Zuzana Hofmanová) из Института эволюционной антропологии Общества Макса Планка и ее коллеги из научных организаций Австрии, Венгрии, Германии, Казахстана, США, Чехии и Южной Кореи обратились к анализу древней ДНК, чтобы уточнить происхождение гуннов и попытаться найти их возможную биологическую связь с азиатскими хунну. Для этого ученые секвенировали ДНК 35 человек, 23 из которых похоронили в V–VI веках на территории Карпатского бассейна. Останки еще 12 человек происходили из могильника Берел (Восточно-Казахстанская область) — известного погребального памятника пазырыкской культуры, в котором в более позднее время хоронили своих покойных и другие кочевники. Так, в данном случае ученые анализировали ДНК людей, живших во II–V веках нашей эры.
Исследователи также включили в работу ранее опубликованные геномы и в общей сложности собрали выборку из 370 последовательностей ДНК древних и раннесредневековых индивидов, которых можно разделить на три группы. Первая — 80 человек из археологических контекстов, связанных с хунну (209 год до нашей эры — 98 год нашей эры). Вторая группа — 63 человека из Центральной Азии, которые умерли во II–VI веках нашей эры. Третья группа и самая многочисленная группа — индивиды из Карпатского бассейна, умершие в конце IV — конце VI века нашей эры (поздний сарматский, гуннский и гепидский периоды). Кроме того, для сравнения исследователи использовали и ранее опубликованные геномы, не относящиеся к этим трем группам.
Геномный анализ показал, что у большинства людей из Карпатского бассейна, умерших в конце IV — конце VI века нашей эры, отсутствовала примесь из популяций, связанных с Восточной (или Северо-Восточной) Азией. В разном объеме последнюю ученые обнаружили в геномах 19 человек из этого региона. Причем даже у людей, похороненных в могилах так называемого восточного типа, пропорция азиатских предков заметно отличалась, как и время их смешения с разными популяциями из более западных частей Евразии. Это говорит о том, что гунны не были однородной популяцией (что предполагалось и ранее). Более того, прибыв в Карпатский бассейн, они, видимо, продолжили смешиваться с местными группами.
Naukowcy zwrócili szczególną uwagę na analizę segmentów genomu o wspólnym pochodzeniu (IBD), co pozwala na określenie pokrewieństwa pomiędzy osobnikami do ósmego lub dziesiątego stopnia. W ramach tej pracy odkryto szereg par spokrewnionych ze sobą osób, w tym także między kilkoma osobami z azjatyckich pomników arystokracji Hunów, pochowanymi w odległości kilkuset kilometrów od siebie. Najważniejszym odkryciem było jednak to, że poprzez segmenty w genomach o wspólnym pochodzeniu możliwe jest powiązanie kilku osób z grobów „wschodniego typu” z Kotliny Karpackiej i przedstawicieli późnohuńskiej elity z osobami z grobów z III–IV w. n.e. wykopanych w strefie stepowej między tymi dwoma regionami. Ponadto badacze zauważyli, że nie znaleźli wspólnych segmentów w genomach ludzi z późnego kontekstu hunnickiego i nomadów z II–VI w. n.e. ze stanowisk w Tien Szan, którzy w literaturze są zwykle nazywani Hunami.
Dane genomiczne wskazują zatem, że europejscy Hunowie nie stanowili jednorodnej populacji. Chodzi tu przede wszystkim o osoby pochodzące z tzw. grobów typu wschodniego, wykopanych w Kotlinie Karpackiej, w których najpewniej spoczywają szczątki przedstawicieli huńskiej elity wojskowej oraz członków ich rodzin. Jednocześnie niektórzy Hunowie, sądząc po wynikach analiz DNA, byli częściowo potomkami przedstawicieli elity huńskiej, których groby odkopano w Azji.
Na początku drugiej połowy VI w. n.e., czyli około sto lat po upadku państwa Hunów, do Kotliny Karpackiej przybyła nowa fala przybyszów ze Wschodu – Awarowie. Analiza genetyczna szczątków przedstawicieli tych przybyszów wykazała, że byli to ludzie głównie pochodzenia azjatyckiego, którzy nawet po przeniesieniu się do Europy Środkowej w niewielkim stopniu mieszali się z miejscową ludnością.