Paleogenetycy przeanalizowali DNA 370 osób z okresu starożytności i wczesnego średniowiecza z kilku regionów Eurazji, aby wyjaśnić pochodzenie Hunów i ustalić, czy istniał biologiczny związek między nimi a Hunami azjatyckimi. Naukowcy potwierdzili, że Hunowie z Kotliny Karpackiej, w tym przedstawiciele elity wojskowej, byli genetycznie heterogeniczni, o mieszanym i zróżnicowanym pochodzeniu. Niemniej jednak u niektórych z nich badacze odkryli fragmenty genomów o wspólnym pochodzeniu, wskazujące na ich biologiczne pokrewieństwo ze zmarłymi przedstawicielami azjatyckiej szlachty huńskiej. Piszą o tym w czasopiśmie „Proceedings of the National Academy of Sciences”.
W drugiej połowie IV wieku n.e. na europejskiej arenie historycznej pojawiła się nowa, potężna siła – Hunowie, którzy stworzyli krótkotrwałe, ale potężne państwo rozciągające się od Europy Środkowej po Wołgę i Północny Kaukaz. Wielu naukowców podziela hipotezę, że Hunowie są spokrewnieni z Hunami (Xunnu) – koczownikami stepowymi, którzy stworzyli pierwsze koczownicze imperium w Azji Wewnętrznej i zdominowali strefę stepową na północ od Chin między III wiekiem p.n.e. a II wiekiem n.e.
Jednak kwestia związku Hunów z Hunami wciąż pozostaje dyskusyjna, mimo że nazwy tych narodów są bardzo podobne i mogą mieć wspólne pochodzenie, a związek Hunów z Azją Środkową jest bardzo przekonujący. Wreszcie, dyskusja ta wiąże się z faktem, że między odejściem Hunów ze sceny historycznej, których na stepach mongolsko-mandżurskich zastąpili Szanowie, a pojawieniem się Hunów na wschodzie Europy upłynęło sporo czasu, co oznacza, że nie można mówić o bezpośrednim następstwie jednych po drugich. Ponadto na terenach między dawnym Imperium Hunów a Europą nie zachowała się duża liczba zabytków archeologicznych związanych z tym długim okresem, które można by wiarygodnie powiązać z przyszłymi Hunami.
Зузана Гофманова (Zuzana Hofmanová) из Института эволюционной антропологии Общества Макса Планка и ее коллеги из научных организаций Австрии, Венгрии, Германии, Казахстана, США, Чехии и Южной Кореи обратились к анализу древней ДНК, чтобы уточнить происхождение гуннов и попытаться найти их возможную биологическую связь с азиатскими хунну. Для этого ученые секвенировали ДНК 35 человек, 23 из которых похоронили в V–VI веках на территории Карпатского бассейна. Останки еще 12 человек происходили из могильника Берел (Восточно-Казахстанская область) — известного погребального памятника пазырыкской культуры, в котором в более позднее время хоронили своих покойных и другие кочевники. Так, в данном случае ученые анализировали ДНК людей, живших во II–V веках нашей эры.
Исследователи также включили в работу ранее опубликованные геномы и в общей сложности собрали выборку из 370 последовательностей ДНК древних и раннесредневековых индивидов, которых можно разделить на три группы. Первая — 80 человек из археологических контекстов, связанных с хунну (209 год до нашей эры — 98 год нашей эры). Вторая группа — 63 человека из Центральной Азии, которые умерли во II–VI веках нашей эры. Третья группа и самая многочисленная группа — индивиды из Карпатского бассейна, умершие в конце IV — конце VI века нашей эры (поздний сарматский, гуннский и гепидский периоды). Кроме того, для сравнения исследователи использовали и ранее опубликованные геномы, не относящиеся к этим трем группам.
Геномный анализ показал, что у большинства людей из Карпатского бассейна, умерших в конце IV — конце VI века нашей эры, отсутствовала примесь из популяций, связанных с Восточной (или Северо-Восточной) Азией. В разном объеме последнюю ученые обнаружили в геномах 19 человек из этого региона. Причем даже у людей, похороненных в могилах так называемого восточного типа, пропорция азиатских предков заметно отличалась, как и время их смешения с разными популяциями из более западных частей Евразии. Это говорит о том, что гунны не были однородной популяцией (что предполагалось и ранее). Более того, прибыв в Карпатский бассейн, они, видимо, продолжили смешиваться с местными группами.
Naukowcy zwrócili szczególną uwagę na analizę wspólnych segmentów genomów (IBD), która pozwala określić pokrewieństwo między osobnikami do ósmego–dziesiątego stopnia. Praca ta umożliwiła odnalezienie szeregu par krewnych, w tym kilku osób z azjatyckich zabytków huńskiej szlachty, pochowanych w odległości kilkuset kilometrów od siebie. Najważniejszym odkryciem było jednak to, że dzięki segmentom wspólnego pochodzenia w genomach możliwe jest powiązanie kilku osób z grobów „typu wschodniego” z Kotliny Karpackiej i przedstawicieli elity huńskiej późnego okresu z osobami z grobów z III–IV wieku n.e., odkopanych w strefie stepowej między tymi dwoma regionami. Ponadto badacze zauważyli, że nie znaleźli wspólnych segmentów w genomach osób z późnego kontekstu huńskiego i nomadów z II–VI wieku n.e. z zabytków Tien-Szan, którzy w literaturze są zazwyczaj nazywani również Hunami.
Zatem dane genomiczne wskazują, że europejscy Hunowie nie stanowili jednorodnej populacji. Dotyczy to przede wszystkim osób z grobów tzw. typu wschodniego, wykopanych w Kotlinie Karpackiej, w których prawdopodobnie znajdowały się szczątki przedstawicieli elity wojskowej Hunów i członków ich rodzin. Jednocześnie niektórzy Hunowie, sądząc po wynikach analiz DNA, byli częściowo potomkami przedstawicieli elity Hunów, których groby odkopano w Azji.
Na początku drugiej połowy VI wieku n.e., czyli około sto lat po upadku państwa Hunów, do Kotliny Karpackiej przybyła nowa fala migrantów ze Wschodu – Awarów. Analiza genetyczna szczątków przedstawicieli rdzenia tych przybyszów wykazała, że byli to ludzie głównie pochodzenia azjatyckiego, którzy nawet po przeniesieniu się do Europy Środkowej nie mieszali się zbytnio z miejscową ludnością.
