Paleoantropolodzy z Niemiec i Hiszpanii opisali szczątki ludzkie odkryte podczas wykopalisk w jaskiniach Reclau-Wiver i Mollet-III, które znajdują się w północno-wschodniej części Półwyspu Iberyjskiego. Kości należały do co najmniej czterech dorosłych mężczyzn, którzy żyli około 27-25 tysięcy lat temu, czyli pod koniec okresu Gravetta. Jak podano w artykule opublikowanym w Journal of Human Evolution, zdaniem badaczy znaleziska z tych dwóch pomników reprezentują najwcześniejsze zamierzone pochówki z Cro-Magnon odkryte w północno-wschodniej części Półwyspu Iberyjskiego.
W ciągu wielu lat badań archeolodzy odkryli na Półwyspie Iberyjskim wiele pomników epoki górnego paleolitu, związanych z ludźmi o współczesnym typie anatomicznym. Jednocześnie jednak na stanowiskach tego regionu, które należą do okresu oryniackiego i graweckiego (około 40–26–24 tys. lat temu), rzadko odnajduje się szczątki ludzkie, zwłaszcza pochówki celowe. Jednym z nielicznych wyjątków jest pomnik Lagar Velho, który znajduje się w Portugalii. W tej jaskini naukowcy odkryli szkielet dziecka, które zostało pochowane około 29,4–28,3 tys. lat temu.
Znanych jest także kilka innych pomników ze szczątkami ludzkimi z tamtego okresu. Na przykład w katalońskiej gminie Serinha, gdzie odkryto wiele starożytnych stanowisk łowiecko-zbierackich, między innymi w bliskiej odległości od siebie znajdują się jaskinie Reclau-Wiver i Mollet-III, których pierwsze wykopaliska przeprowadzono przeprowadzony wiele lat temu przez miejscowego lekarza. Oprócz artefaktów, w 1948 roku badacz odnalazł przy pomniku Reklau-Wyver szczątki ludzkie, które zinterpretował jako Cro-Magnon, ale przez długi czas uważano je za zaginione. Natomiast w jaskini Mollet-III w 1972 roku odkopał czaszkę, której wiek paleolityczny potwierdzono nieco ponad dziesięć lat temu metodą radiowęglową.
Teraz Joaquim Soler (Joaquim Soler) z Uniwersytetu w Gironie wraz z kolegami z Niemiec i Hiszpanii poinformował, że w muzeum archeologicznym w Banoles odkryli większość szczątków ludzkich i starożytnych artefaktów wydobytych w jaskini Reclau-Wiver. Ponadto w latach 2013–2020 archeolodzy przeprowadzili nowe badania w jaskini Mollet-III i odkryli kości z tego samego okresu co czaszka.
Wśród znalezisk z połowy ubiegłego wieku naukowcy zidentyfikowali fragmenty trzech kości udowych, kości skokowej, kości piętowej, kości śródstopia, paliczka palca, fragmenty kości ramiennej i żuchwy. Na potrzeby tych znalezisk badacze uzyskali dwie daty radiowęglowe, które wykazały, że szczątki należały do ludzi, którzy żyli około 26,3–25,9 i 25,2–24,5 tys. lat temu, czyli w końcowej grobie. W jaskini Mollet-III naukowcy odkryli jeszcze dziesięć elementów szkieletu, z których ludzka czaszka ma około 27–26,4 tys. lat. Wśród nich: fragment prawej i prawie całej kości piszczelowej, część kości udowej, a także drobne kości dłoni i stóp. Dla fragmentu kości piszczelowej uzyskano kolejną datę radiowęglową, która wskazywała na nieco starszy wiek niż wcześniej określono dla czaszki.
Zdaniem badaczy w obu przypadkach mamy do czynienia z celowymi pochówkami. W każdej z jaskiń znajdowały się szczątki co najmniej dwóch dorosłych mężczyzn, na niektórych kościach naukowcy zauważyli ślady ochry. Dodatkowo na fakt, że były to pochówki wskazywała obfitość ozdób osobistych znajdowanych na tych pomnikach. W jaskini Reklau-Wiver odnaleziono m.in. artefakty z muszli mięczaków morskich, 11 wisiorków z zębów rysia, przedmioty z kości ud jelenia szlachetnego. Na pomniku Molleta-III wspomniane przez badaczy ozdoby osobiste reprezentowane są przez 12 wisiorków wykonanych z zębów jelenia szlachetnego oraz ozdoby wykonane z muszli mięczaków.
Naukowcy doszli do wniosku, że przeprowadzone prace pozwoliły zidentyfikować szczątki co najmniej czterech dorosłych mężczyzn, którzy mieszkali w ostatniej grobie. Według ich danych należą one do najstarszych szczątków ludzkich o współczesnym typie anatomicznym znalezionych na północy Półwyspu Iberyjskiego. Co więcej, w tym regionie są to prawdopodobnie najstarsze znane przykłady celowego pochówku Cro-Magnon.
Obok tych jaskiń znajdują się inne znane zabytki archeologiczne, takie jak jaskinia Arbreda. Niedawno naukowcy podali, że odkryli w nim zęby trzech neandertalczyków, z których dwóch żyło ponad 120 tysięcy lat temu, a jeden więcej - między 71 a 44 tysiącami lat temu.