Niemieccy reumatolodzy przeprowadzili badanie obserwacyjne i odkryli nieznany dotąd skutek uboczny leczenia chorób autoimmunologicznych limfocytami z chimerycznymi receptorami antygenowymi. Prawdopodobnie jest on związany z gwałtowną eliminacją komórek odpornościowych z dotkniętych chorobą tkanek. W większości przypadków powikłanie to nie jest poważne i ustępuje samoistnie z czasem. Raport z badań został opublikowany w czasopiśmie „The Lancet Rheumatology”.
Technologia limfocytów T z chimerycznymi receptorami antygenowymi (limfocyty CAR-T; szczegółowo opisane w materiale „Chimera przeciwko rakowi”) została opracowana i jest wykorzystywana przede wszystkim w leczeniu nowotworów złośliwych. Największy sukces osiągnięto w leczeniu nowotworów onkohematologicznych komórek B autologicznymi limfocytami CAR-T anty-CD19. Jednocześnie podobne komórki z powodzeniem zastosowano w pilotażowych badaniach klinicznych w leczeniu różnych ciężkich chorób autoimmunologicznych (redaktorzy czasopisma „Science”, a także „Nature”, nazwali te eksperymenty jednym z głównych osiągnięć naukowych 2024 roku). Do najczęstszych działań niepożądanych specyficznych dla tej metody leczenia należą zespół ICANS i inne objawy neurotoksyczności, zespół uwalniania cytokin oraz limfohistiocytoza hemofagocytarna.
Georg Schett z Uniwersytetu Fryderyka Aleksandra w Erlangen i Norymberdze wraz ze współpracownikami przeanalizowali reakcje narządowo-specyficzne na terapię chorób autoimmunologicznych limfocytami T CD19-CAR w trakcie badań klinicznych. Analiza objęła 39 pacjentów (mediana wieku 36 lat, 64% — kobiety), którzy byli leczeni w dwóch ośrodkach klinicznych w okresie od marca 2021 do października 2024 roku. 20 z nich cierpiało na toczeń rumieniowaty układowy, 13 na twardzinę układową, a sześciu na idiopatyczną miopatię zapalną.
Po leczeniu odnotowano 54 miejscowe reakcje toksyczne u 30 (77%) pacjentów. Mediana czasu do ich wystąpienia wyniosła 10 dni po infuzji komórek CAR-T, a mediana czasu trwania 11 dni. Wszystkie te zjawiska występowały wyłącznie w fazie aplazji limfocytów B i dotyczyły wyłącznie narządów objętych chorobą autoimmunologiczną – najczęściej skóry (35%) i nerek (22%). Większość tych objawów miała stosunkowo łagodny przebieg, jedynie trzy przypadki były ciężkie (wymagały przedłużonej hospitalizacji lub ponownej hospitalizacji). Wszystkie ustąpiły bez powikłań.
Naukowcy nazwali ten nowy efekt uboczny zespołem toksyczności związanym z lokalnymi komórkami efektorowymi układu odpornościowego (ang. local immunity effector cell-associated toxicity syndrome, LICATS). Według nich, przejściowe upośledzenie funkcji dotkniętych narządów występuje w wyniku miejscowego stanu zapalnego spowodowanego masową śmiercią limfocytów B naciekających tkankę. LICATS należy różnicować z zespołem uwalniania cytokin podczas badań klinicznych, ponieważ ma on charakter miejscowy i samoograniczający się oraz nie wymaga wznowienia leczenia immunosupresyjnego, jak twierdzą autorzy artykułu.
Wcześniejsza analiza długoterminowych wyników eksperymentalnej terapii limfocytami CAR-T potwierdziła wyjątkowo niskie ryzyko rozwoju nowych guzów po jej zastosowaniu. Również badania kliniczne drugiej fazy wykazały, że ta metoda leczenia jest dość skuteczna i bezpieczna w warunkach ambulatoryjnych. Jednocześnie infekcje były główną nieonkologiczną przyczyną zgonów po terapii CAR-T.
