Rosyjscy naukowcy przeanalizowali DNA czterech przedstawicieli kultury fatjanowskiej, która istniała na terenie centralnej części naszego kraju w epoce brązu. Szczątki należały do czterech dorosłych mężczyzn o typowym pochodzeniu dla przedstawicieli tej wspólnoty kulturowej, związanej z Europą Środkową. Jednocześnie badacze odkryli, że osoby te łączy również patogenna bakteria Streptococcus pneumoniae, która może wywoływać zapalenie płuc i opon mózgowych. Artykuł został opublikowany w czasopiśmie Stratum plus.
Do niedawna naukowcy mogli poznać choroby ludzi starożytnych głównie w przypadkach, gdy pozostawili oni zauważalne ślady na kościach. Jednak współczesne metody czasami umożliwiają identyfikację nawet tych infekcji, które w ogóle nie pojawiają się na kościach, ponieważ rozwijają się zbyt szybko. Dotyczy to w szczególności dżumy, z którą, jak się okazało w ostatnich latach, zmagali się ludzie ponad pięć tysięcy lat temu. Czasami w starożytnych szczątkach zachowało się DNA innych patogenów, takich jak wirus zapalenia wątroby typu B czy czynnik wywołujący trąd.
Tym razem Asya Engowatowa z Instytutu Archeologii Rosyjskiej Akademii Nauk, wraz z kolegami z kilku rosyjskich organizacji naukowych, skupiła się na analizie DNA szczątków czterech dorosłych osób, których groby odkopano na cmentarzysku wołosowsko-danilowskim, położonym na terenie obwodu jarosławskiego. Zabytek ten to rozległy kompleks grobowy z połowy III – początku II tysiąclecia p.n.e., związany z kulturą archeologiczną Fatyanowska z epoki brązu.
Wszystkie zbadane szczątki należały do dorosłych mężczyzn, którzy żyli od 20 do 40 lat. W przypadku trzech z nich naukowcy uzyskali datowanie radiowęglowe, które wskazało, że najstarszy osobnik żył około 2500 r. p.n.e., a najpóźniejszy – około 2000 r. p.n.e. Najwyraźniej mężczyźni nie byli blisko spokrewnieni, ale wydawali się być nosicielami jednej haplogrupy chromosomu Y, R1a1, oraz czterech różnych haplogrup mitochondrialnych: U5a1d2a, H2a2a1e, T1a1 i I1a. Z pochodzenia osoby te były bliskie przedstawicielom kultury pucharów dzwonkowatych, a także przedstawicielom kultury preuneckiej i niektórym przedstawicielom kultury Sintashta.
Następnie naukowcy przeanalizowali DNA bakterii i wirusów, które pozostały w szczątkach tych czterech mężczyzn. Okazało się, że wszystkie próbki zawierały materiał genetyczny bakterii Streptococcus pneumoniae, która może powodować szereg poważnych chorób, w tym zapalenie płuc i zapalenie opon mózgowych. Wcześniejszy przypadek identyfikacji tej bakterii w starożytnych znaleziskach pochodzi z Danii, gdzie naukowcy znaleźli przeżutą korę brzozy sprzed około 5700 lat. Zachowało się w niej nie tylko DNA ciemnoskórej i niebieskookiej kobiety, ale także materiał genetyczny drobnoustrojów, w tym paciorkowców i wirusa Epsteina-Barr.
Niedawno naukowcy odkryli DNA pałeczki dżumy w szczątkach starożytnej owcy, znalezionych podczas wykopalisk słynnego pomnika Arkaim w kulturze archeologicznej Sintashta. Materiał genetyczny bakterii zachował się w kości liczącej prawie cztery tysiące lat.
