Paleogenetycy badali DNA 46 osób, których szczątki odkopano na kilku starożytnych cmentarzyskach w regionie Bajkału. Naukowcy odkryli, że ponad pięć tysięcy lat temu lokalni myśliwi-zbieracze cierpieli z powodu epidemii dżumy, a w tym czasie choroba ta najwyraźniej stanowiła największe zagrożenie dla dzieci i młodzieży. Zostało to zgłoszone w przedruku, który został opublikowany na stronie internetowej bioRxiv.org.
Badania genetyczne ostatnich lat wykazały, że ludzie cierpieli na dżumę na długo przed pierwszymi znanymi pandemiami odnotowanymi w źródłach pisanych. Naukowcy odkryli już wiele przypadków, gdy starożytni ludzie zarazili się tą infekcją ponad pięć tysięcy lat temu. Na przykład DNA pałeczki dżumy zostało wyizolowane ze szczątków ludzi, którzy żyli około 5700–5300 lat temu na zachodzie współczesnej Rosji, w Azji Środkowej i w regionie Bajkału.
Ponadto paleogenetycy w ostatnich pracach opisali szereg przypadków zarażenia dżumą wśród starożytnych mieszkańców krajów bałtyckich i Skandynawii. Tak więc kilka lat temu naukowcy odkryli DNA pałeczki dżumy w szczątkach łowcy-zbieracza, który zmarł na terenie współczesnej Łotwy około 5300–5050 lat temu. Niedawno badacze znaleźli przypadki w tym samym wieku w Niemczech i Skandynawii, a w tej drugiej znaleźli oznaki, że dżuma miała już potencjał epidemiczny.
Naukowcy z Wielkiej Brytanii, Danii, Kanady, Rosji i USA, pod przewodnictwem słynnego paleogenetyka Eske Willersleva, powrócili do badań szczątków starożytnych łowców-zbieraczy, którzy mieszkali na Syberii. Sekwencjonowali DNA z kości i zębów 46 osób z epoki neolitu, których pochówki odkopano na czterech cmentarzyskach regionu Bajkału (Pryangaria): Szumylicha (5580–5320 lat temu), Ust-Ida-I (5600–5320 lat temu), Bracki Kamień (5475–5052 lat temu) i Serowo (5290–4870 lat temu).
Na początku badacze zauważyli, że znaleźli wystarczająco długie bloki sprzężeń wspólnego pochodzenia w genomach łowców-zbieraczy, których pochówki znajdowały się w odległości około 340 kilometrów od siebie. Wskazuje to na pokrewieństwo ludzi, a także na fakt, że starożytna populacja Priangarii była dość mobilna. Ponadto naukowcy odkryli, że genomy tych ludzi nie miały rozszerzonych regionów homozygotyczności — dowód na to, że unikali oni chowu wsobnego. Na podstawie tego wskaźnika badacze oszacowali efektywną wielkość populacji lokalnych łowców-zbieraczy na około 18 219 osób (9445–42 062 osób przy 95-procentowym przedziale ufności).
Naukowcy odkryli, że jedna z osób pochowanych na cmentarzu Ust-Ida cierpiała na brucelozę. W 18 innych przypadkach znaleźli DNA pałeczki dżumy w szczątkach ludzkich. Najwięcej próbek pochodziło ze stanowiska Ust-Ida-I, gdzie materiał genetyczny patogenu znajdował się w 12 z 31 badanych szkieletów. Po jednym przypadku znaleziono na cmentarzach Szumyłych i Serowo, a pozostałe cztery na cmentarzu Bratsky Kamen.
Szczegółowa analiza szczątków z wymienionych pomników wskazała, że pałeczka dżumy już wtedy najwyraźniej powodowała wybuchy chorób. Co więcej, choroba prawdopodobnie stanowiła największe zagrożenie dla dzieci i młodzieży. Tak więc badanie materiałów z cmentarzysk Ust-Ida-I i Bratsky Kamen wykazało, że szczyt śmiertelności przypadał na dzieci w wieku 7,5–11 lat. Ponadto na cmentarzach znajdowały się pochówki, w których spoczywały szczątki dzieci, prawdopodobnie spokrewnionych pokrewieństwem. Na przykład przy pomniku Bratsky Kamen archeolodzy odkopali potrójny pochówek cztero- do dziewięcioletnich dziewczynek zakażonych pałeczką dżumy, z których dwie były krewnymi trzeciego stopnia (prawdopodobnie kuzynami), a trzecia mogła być z nimi spokrewniona w linii matczynej (jej DNA było słabo zachowane, więc nie można tego stwierdzić z całą pewnością).
Między innymi badacze ponownie zbadali czas rozbieżności bakterii Yersinia pestis i Y. pseudotuberculosis. Według nowych szacunków ich linie ewolucyjne rozeszły się około 9317 lat temu (7289–11344 z przedziałem ufności 95 procent), czyli wcześniej niż wcześniej sądzono.
Bakterię dżumy z paleogenetyki znaleziono nie tylko w szczątkach starożytnych ludzi. Naukowcy niedawno wyizolowali DNA tego patogenu z kości psa, który żył na wyspie Gotlandia około 4900–4500 lat temu.