Wybuchy dżumy w regionie Bajkału miały miejsce ponad 5000 lat temu

Paleogenetyk zbadał DNA 46 osób, których szczątki odkopano na kilku starożytnych cmentarzyskach położonych w regionie Bajkału. Naukowcy odkryli, że ponad pięć tysięcy lat temu lokalni łowcy-zbieracze cierpieli z powodu epidemii dżumy. W tamtym czasie choroba ta zdawała się stanowić największe zagrożenie dla dzieci i młodzieży. Informację podano w przedruku opublikowanym na stronie internetowej bioRxiv.org.

Badania genetyczne prowadzone w ostatnich latach wykazały, że ludzie zapadali na dżumę na długo przed pojawieniem się pierwszych znanych pandemii opisanych w źródłach pisanych. Naukowcy odkryli już szereg przypadków, w których ludzie starożytni zapadli na tę infekcję ponad pięć tysięcy lat temu. Na przykład DNA pałeczki dżumy wyizolowano ze szczątków ludzi, którzy żyli około 5700–5300 lat temu na terenie zachodniej części dzisiejszej Rosji, Azji Środkowej i regionu Bajkału.

Ponadto najnowsze badania paleogenetyczne opisują szereg przypadków zachorowań na dżumę u starożytnych mieszkańców krajów bałtyckich i skandynawskich. Kilka lat temu naukowcy odkryli DNA pałeczki dżumy w szczątkach łowcy-zbieracza, który zmarł na terenie współczesnej Łotwy około 5300–5050 lat temu. Niedawno badacze zidentyfikowali przypadki zachorowań w podobnym wieku w Niemczech i Skandynawii, a w tym drugim przypadku znaleźli oznaki, że dżuma miała już potencjał epidemiczny.

Naukowcy z Wielkiej Brytanii, Danii, Kanady, Rosji i USA, pod przewodnictwem znanego paleogenetyka Eske Willersleva, powrócili do badania szczątków starożytnych łowców-zbieraczy, którzy zamieszkiwali Syberię. Przeprowadzono sekwencjonowanie DNA kości i zębów 46 osób z epoki neolitu, których groby odkopano na czterech cmentarzyskach w regionie Bajkału (Priangaria): Szumilicha (5580–5320 lat temu), Ust-Ida-I (5600–5320 lat temu), Bracki Kamień (5475–5052 lat temu) i Serowo (5290–4870 lat temu).

Po pierwsze, naukowcy zauważyli, że odkryli dość długie bloki sprzężeń o wspólnym pochodzeniu w genomach łowców-zbieraczy, których groby znajdowały się w odległości około 340 kilometrów od siebie. Świadczy to o pokrewieństwie ludzi, a także o tym, że starożytna ludność regionu Angara była dość mobilna. Ponadto naukowcy odkryli, że genomy tych ludzi nie zawierają rozległych obszarów homozygotyczności, co dowodzi, że uniknęli oni chowu wsobnego. W oparciu o tę liczbę badacze oszacowali, że efektywna wielkość populacji lokalnych łowców-zbieraczy wynosiła około 18 219 osobników (9445–42 062 osobników przy 95-procentowym przedziale ufności).

Naukowcy odkryli, że jedna z osób pochowanych na cmentarzu Ust-Ida-I cierpiała na brucelozę. W 18 innych przypadkach wykryto DNA pałeczki dżumy w szczątkach ludzkich. Największa liczba próbek pochodziła ze stanowiska Ust-Ida-I, gdzie materiał genetyczny patogenu znajdował się w 12 z 31 przebadanych szkieletów. Po jednym przypadku odkryto na cmentarzach Szumilicha i Serowo, a pozostałe cztery na cmentarzu Bracki Kamień.

Szczegółowa analiza szczątków z wymienionych zabytków wykazała, że ​​prątek dżumy najwidoczniej już w tamtym czasie wywoływał epidemie tej choroby. Co więcej, choroba ta prawdopodobnie stanowiła największe zagrożenie dla dzieci i młodzieży. W związku z tym badanie materiałów z cmentarzyska Ust-Ida-I i Brackiego Kamienia wykazało, że szczyt śmiertelności przypadł na dzieci w wieku 7,5–11 lat. Ponadto na cmentarzach znajdowały się groby zawierające szczątki dzieci, prawdopodobnie spokrewnionych ze sobą. Na przykład przy pomniku Bratsky Kamen archeolodzy odkryli potrójny pochówek dziewczynek w wieku od czterech do dziewięciu lat, które zostały zarażone prątkiem dżumy. Dwie z nich były krewnymi trzeciego stopnia (prawdopodobnie kuzynkami), a trzecia była prawdopodobnie spokrewniona z nimi w linii matczynej (jej DNA było słabo zachowane, więc nie można tego stwierdzić z całą pewnością).

Naukowcy dokonali m.in. rewizji czasu dywergencji bakterii Yersinia pestis i Y. pseudotuberculosis. Według nowych szacunków ich linie ewolucyjne rozeszły się około 9317 lat temu (7289–11 344 przy 95-procentowym przedziale ufności), czyli wcześniej niż dotychczas sądzono.

Paleogenetycy odkryli pałeczkę dżumy nie tylko w szczątkach starożytnych ludzi. Niedawno naukowcom udało się wyizolować DNA tego patogenu z kości psa, który żył na wyspie Gotlandia około 4900–4500 lat temu.

Od DrMoro