Naukowcy z czterech krajów poinformowali o sukcesie drugiej fazy badań klinicznych antagonisty receptora metabotropowego glutaminianu, mavoglurantu, w leczeniu zaburzeń związanych z używaniem kokainy. Uczestnicy przyjmujący ego spożywali znacznie mniej kokainy i alkoholu w porównaniu z placebo. Raport z badań został opublikowany w czasopiśmie „Science Translational Medicine”.
Glutaminian jest głównym neuroprzekaźnikiem pobudzającym. Jego szybkie działanie jest realizowane poprzez jonotropowe receptory NMDA i AMPA, a wolne poprzez receptory metabotropowe mGluR sprzężone z białkiem G, których znanych jest osiem typów. Badania przedkliniczne wykazały, że farmakologiczne hamowanie receptorów metabotropowych glutaminianu typu 5 (mGluR5) hamuje poszukiwanie i samopodawanie kokainy u zwierząt, a wybicie genu tego receptora eliminuje wzmacniające i stymulujące działanie tej substancji. Mavoglurant (AFQ056) wiąże się zależnie od dawki z miejscem allosterycznym mGluR5 i działa jako selektywny, niekompetycyjny antagonista tych receptorów.
Fabrizio Gasparini (Fabrizio Gasparini) z firmy Novartis Pharma wraz z kolegami z Argentyny, Hiszpanii, USA i Szwajcarii przeprowadził podwójnie ślepe, randomizowane, kontrolowane placebo badania drugiej fazy w trzech krajach. Wzięło w nich udział 68 pacjentów (82,4 proc. — mężczyźni) cierpiących na zaburzenia związane z używaniem kokainy. 31 z nich otrzymywało mavoglurant w dawce do 200 miligramów (dawka była indywidualnie dostosowywana przez pierwsze dwa tygodnie) dwa razy dziennie przez 98 dni, pozostałych 37 otrzymywało placebo.
Oceniając liczbę dni używania kokainy na podstawie samooceny w retrospektywnej skali chronologicznej, prawdopodobieństwo a posteriori spadku używania kokainy wynosiło co najmniej 99% dla różnicy między grupami mniejszej niż 0% i co najmniej 36,6% dla różnicy mniejszej niż 10% (p = 0,021). Jednocześnie odsetek dni używania kokainy w grupie głównej istotnie zmniejszył się w trakcie leczenia (p = 0,042 w drugim miesiącu i p = 0,003 w trzecim). Mavoglurant zmniejszył również używanie kokainy, co wykazano w analizie moczu pod kątem jej metabolitu benzoiloekgoniny (p = 0,025) oraz alkoholu w samoocenach w retrospektywnej skali chronologicznej (p = 0,072).
Poprawę kliniczną w skali CGI na koniec badania osiągnęło 90,9% uczestników z grupy głównej w porównaniu z 46,6% z grupy kontrolnej. W ciągu ostatnich trzech tygodni badania 41,4% w porównaniu z 16,7% całkowicie powstrzymało się od używania kokainy według samooceny (p = 0,027) oraz 27,6% w porównaniu z 8,3% według badań moczu (p = 0,040). Podobna abstynencja od alkoholu wyniosła 31,0% w porównaniu z 11,1%. Analiza włosów pod kątem metabolitów kokainy i alkoholu (benzoiloekgoniny, norkokainy, kokaetylenu i etyloglukuronidu) potwierdziła wyraźniejszy spadek ich stężenia podczas przyjmowania substancji czynnej. Profil działań niepożądanych był porównywalny w grupie głównej i kontrolnej.
Zatem w wieloośrodkowych, ale stosunkowo niewielkich i krótkoterminowych badaniach, antagonista mGluR5, mavoglurant, znacząco zmniejszył spożycie kokainy i alkoholu u osób z zaburzeniami związanymi z używaniem kokainy. Znaczenie kliniczne tego efektu zostanie wyjaśnione w większych i dłuższych badaniach.
Wcześniej amerykańscy badacze wykazali, że dostępność mGluR5 dla ligandu ego w kilku obszarach mózgu może służyć jako biomarker tendencji samobójczych w zespole stresu pourazowego.
