Naukowcy z czterech krajów poinformowali o sukcesie drugiej fazy badań klinicznych antagonisty metabotropowego receptora glutaminianu, mavoglurantu, w leczeniu zaburzeń związanych z używaniem kokainy. Uczestnicy przyjmujący ego spożyli znacznie mniej kokainy i alkoholu w porównaniu do placebo. Sprawozdanie z badań opublikowano w czasopiśmie Science Translational Medicine.
Glutaminian jest głównym neuroprzekaźnikiem pobudzającym. Szybkie działanie leku następuje za pośrednictwem jonotropowych receptorów NMDA i AMPA, natomiast powolne za pośrednictwem metabotropowych receptorów mGluR sprzężonych z białkiem G, spośród których znanych jest osiem typów. Badania przedkliniczne wykazały, że farmakologiczne hamowanie metabotropowych receptorów glutaminianu typu 5 (mGluR5) hamuje poszukiwanie i samodzielne przyjmowanie kokainy u zwierząt, a wyłączenie genu tego receptora eliminuje wzmacniające i stymulujące działanie tej substancji. Mavoglurant (AFQ056) wiąże się zależnie od dawki z miejscem allosterycznym mGluR5 i działa jako selektywny, niekompetycyjny antagonista tych receptorów.
Fabrizio Gasparini (Fabrizio Gasparini) z firmy Novartis Pharma wraz z kolegami z Argentyny, Hiszpanii, USA i Szwajcarii przeprowadził podwójnie ślepe, randomizowane, kontrolowane placebo badania drugiej fazy w trzech krajach. Wzięło w nich udział 68 pacjentów (82,4 proc. — mężczyźni) cierpiących na zaburzenia związane z używaniem kokainy. 31 z nich otrzymywało mavoglurant w dawce do 200 miligramów (dawkę dostosowywano indywidualnie przez pierwsze dwa tygodnie) dwa razy dziennie przez 98 dni, pozostałych 37 otrzymywało placebo.
Ocena liczby dni używania kokainy na podstawie samooceny w retrospektywnej skali chronologicznej wykazała, że prawdopodobieństwo późniejszego spadku używania kokainy wynosiło co najmniej 99 procent dla różnicy między grupami mniejszej niż zero procent i co najmniej 36,6 procent dla różnicy mniejszej niż 10 procent (p = 0,021). Jednocześnie w grupie głównej odsetek dni z zażywaniem kokainy znacząco zmniejszył się w trakcie leczenia (p = 0,042 w drugim miesiącu i p = 0,003 w trzecim). Mavoglurant zmniejszył także spożycie kokainy, co wykazano na podstawie analizy moczu pod kątem jej metabolitu benzoiloekgoniny (p = 0,025) oraz alkoholu w samoocenach w retrospektywnej skali chronologicznej (p = 0,072).
Do końca badania poprawę kliniczną w skali CGI osiągnęło 90,9% uczestników z grupy głównej i 46,6% z grupy kontrolnej. W ciągu ostatnich trzech tygodni pracy 41,4 proc. ankietowanych całkowicie powstrzymało się od zażywania kokainy według samooceny (p = 0,027), a według badań moczu odpowiednio 27,6 proc. i 8,3 proc. (p = 0,040). Podobna abstynencja od alkoholu wyniosła 31,0 proc. w porównaniu z 11,1 proc. Analiza włosów pod kątem metabolitów kokainy i alkoholu (benzoiloekgoniny, norkokainy, kokaetylenu i etyloglukuronidu) potwierdziła wyraźniejszy spadek ich stężenia podczas przyjmowania substancji czynnej. Profil zdarzeń niepożądanych był porównywalny w grupie głównej i kontrolnej.
W wieloośrodkowych, ale stosunkowo niewielkich i krótkoterminowych badaniach wykazano, że antagonista receptora mGluR5, mavoglurant, znacząco zmniejszył spożycie kokainy i alkoholu u osób z zaburzeniami związanymi z używaniem kokainy. Znaczenie kliniczne tego efektu zostanie wyjaśnione w badaniach na większej liczbie pacjentów i w dłuższych odstępach czasu.
Wcześniej amerykańscy badacze wykazali, że dostępność mGluR5 dla ligandu ego w kilku obszarach mózgu może służyć jako biomarker tendencji samobójczych w zespole stresu pourazowego.