Naukowcy z czterech krajów poinformowali o sukcesie drugiej fazy badań klinicznych antagonisty receptora metabotropowego glutaminianu mavoglurantu w zaburzeniach związanych z używaniem kokainy. Podczas przyjmowania ego uczestnicy spożywali znacznie mniej kokainy i alkoholu w porównaniu z placebo. Sprawozdanie z prac opublikowano w czasopiśmie Science Translational Medicine.
Glutaminian jest głównym pobudzającym neuroprzekaźnikiem. Jego szybkie działanie jest realizowane poprzez jonotropowe receptory NMDA i AMPA, a wolne poprzez sprzężone z białkiem G metabotropowe receptory mGluR, których znanych jest osiem typów. Badania przedkliniczne wykazały, że farmakologiczne hamowanie metabotropowych receptorów glutaminianu typu 5 (mGluR5) tłumi poszukiwanie kokainy i samopodawanie jej u zwierząt, a wybicie genu tego receptora eliminuje wzmacniające i stymulujące działanie substancji. Mavoglurant (AFQ056) zależnie od dawki wiąże się z miejscem allosterycznym mGluR5 i działa jako selektywny niekompetycyjny antagonista tych receptorów.
Fabrizio Gasparini (Fabrizio Gasparini) z firmy Novartis Pharma wraz z kolegami z Argentyny, Hiszpanii, USA i Szwajcarii przeprowadził podwójnie ślepe, randomizowane, kontrolowane placebo badania drugiej fazy w trzech krajach. Wzięło w nich udział 68 pacjentów (82,4 proc. — mężczyźni) z zaburzeniem związanym z używaniem kokainy. 31 z nich otrzymywało mavoglurant w dawce do 200 miligramów (dawka była indywidualnie dostosowywana w ciągu pierwszych dwóch tygodni) dwa razy dziennie przez 98 dni, pozostałych 37 otrzymywało placebo.
Podczas oceny liczby dni używania kokainy na podstawie samooceny w retrospektywnej skali chronologicznej, prawdopodobieństwo późniejszego spadku używania kokainy wynosiło co najmniej 99 procent dla różnicy między grupami mniejszej niż zero procent i co najmniej 36,6 procent dla różnicy mniejszej niż 10 procent (p = 0,021). Jednocześnie odsetek dni używania kokainy w grupie głównej znacząco zmniejszył się w trakcie leczenia (p = 0,042 w drugim miesiącu i p = 0,003 w trzecim). Ponadto mavoglurant zmniejszył używanie kokainy zgodnie z analizą moczu na jej metabolit benzoiloekgoninę (p = 0,025) i alkohol w samoocenach w retrospektywnej skali chronologicznej (p = 0,072).
Poprawę kliniczną w skali CGI do końca badania osiągnęło 90,9 proc. uczestników z grupy głównej w porównaniu do 46,6 proc. z grupy kontrolnej. W ciągu ostatnich trzech tygodni pracy 41,4 proc. w porównaniu do 16,7 proc. całkowicie powstrzymało się od używania kokainy według samoocen (p = 0,027) i 27,6 proc. w porównaniu do 8,3 proc. według badań moczu (p = 0,040). Podobna abstynencja od alkoholu wyniosła 31,0 proc. w porównaniu do 11,1 proc. Analiza włosów pod kątem metabolitów kokainy i alkoholu (benzoiloekgoniny, norkokainy, kokaetylenu i etyloglukuronidu) potwierdziła wyraźniejszy ich spadek podczas przyjmowania aktywnego leku. Profil działań niepożądanych był porównywalny w grupie głównej i kontrolnej.
Tak więc w wieloośrodkowych, ale stosunkowo niewielkich i krótkoterminowych badaniach, antagonista mGluR5 mavoglurant znacząco zmniejszył używanie kokainy i alkoholu w zaburzeniach związanych z używaniem kokainy. Znaczenie kliniczne tego efektu zostanie wyjaśnione w większych i dłuższych badaniach.
Wcześniej amerykańscy badacze wykazali, że dostępność mGluR5 dla ligandu ego w kilku obszarach mózgu może służyć jako biomarker tendencji samobójczych w zespole stresu pourazowego.
