Amerykańscy i chińscy naukowcy przeprowadzili szeroko zakrojone badania kliniczne i odkryli, że intensywne wykrywanie i leczenie niekontrolowanego nadciśnienia tętniczego znacznie zmniejsza ryzyko demencji i upośledzenia funkcji poznawczych. Sprawozdanie z badań opublikowano w czasopiśmie Nature Medicine.
Nadciśnienie tętnicze jest najważniejszym modyfikowalnym czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia i przedwczesnej śmierci na całym świecie. Jego związek z ryzykiem wystąpienia demencji nie jest do końca jasny: badania kohortowe obserwacyjne wykazały, że jest ono podwyższone u osób z niekontrolowanym nadciśnieniem, wyniki randomizowanych kontrolowanych badań nad terapią nadciśnienia nie dostarczyły jeszcze jasnych i wystarczających dowodów na jego działanie zapobiegawcze.
Jiang He z University of Texas Southwestern Medical Center oraz współpracownicy z Chin i Stanów Zjednoczonych przeprowadzili otwarte badanie z randomizacją klastrową trzeciej fazy z ślepą oceną końcowych wyników CRHCP-3. Wzięło w nich udział 33 995 osób w wieku 40 lat i starszych z niekontrolowanym nadciśnieniem tętniczym. Główną grupę stanowiło 17 407 mieszkańców (średni wiek 62,8 lat; 60,8 proc. — kobiety) 163 chińskich wiosek, zaś grupę kontrolną stanowiło 16 588 mieszkańców (średni wiek 63,3 lat; 61,6 proc. — kobiety) pozostałych 163 chińskich wiosek, którzy zostali losowo przydzieleni do grup.
W trakcie aktywnego narażenia specjalnie przeszkoleni lokalni ratownicy medyczni (nie lekarze) uczyli pacjentów, jak mierzyć ciśnienie krwi w domu, zasad zmiany stylu życia i przestrzegania leczenia, a także dostosowywali leczenie przeciwnadciśnieniowe zgodnie z opublikowanymi zaleceniami do momentu, aż ciśnienie krwi spadnie poniżej 130/80 milimetrów słupa rtęci. Pozostali pacjenci otrzymywali standardową opiekę — podczas wizyt w placówkach medycznych mierzono im ciśnienie krwi i przepisywano leki. W badaniu wzięło udział 14 541 uczestników z grupy głównej oraz 13 594 uczestników z grupy kontrolnej, którzy dotarli do 48. miesiąca trwania badania, kiedy to oceniano rozwój upośledzenia funkcji poznawczych i demencji (odpowiednio 1269 i 1392 osób zmarło, reszta zrezygnowała z innych powodów).
Pod koniec drugiego roku badań z aktywną interwencją pacjenci przyjmowali średnio trzy leki hipotensyjne, podczas gdy w przypadku leczenia standardowego stosowano 1,2 leku. W czasie pracy ciśnienie krwi skurczowe i rozkurczowe w grupie głównej obniżyło się średnio ze 157,0 do 127,6 i ze 87,9 do 72,6 milimetrów słupa rtęci, a w grupie kontrolnej – ze 155,4 do 147,7 i ze 87,2 do 81,0 milimetrów słupa rtęci; różnica w redukcji między grupami wyniosła –22,0 i –9,3 milimetrów słupa rtęci (p < 0,0001). Ciśnienie poniżej 130/80 milimetrów słupa rtęci wyniosło 67,7 wobec 15,0 procent uczestników. Po 48 miesiącach otępienie niezależnie od etiologii potwierdzono u 4,59% pacjentów poddanych aktywnej interwencji i u 5,40% pacjentów poddanych leczeniu konwencjonalnemu. Ryzyko wystąpienia tej choroby w grupie głównej było o 15 proc. niższe niż w grupie kontrolnej (p = 0,0035). Ryzyko upośledzenia funkcji poznawczych bez demencji było niższe o 16 procent (p < 0,0001), łączna częstość występowania demencji lub upośledzenia funkcji poznawczych była niższa o 16 procent (p < 0,0001), a łączna częstość występowania demencji lub zgonu z wszystkich przyczyn była niższa o 14 procent (p < 0,0001). Jednocześnie częstość występowania poważnych skutków ubocznych była niższa o sześć procent (p = 0,0006). Analiza uzyskanych wyników, uzupełniona danymi z czterech wcześniej przeprowadzonych badań randomizowanych, wykazała również 15-procentową redukcję ryzyka wystąpienia demencji (p < 0,0001). Wyniki szeroko zakrojonych badań klinicznych z randomizacją klasterową potwierdziły, że intensywne obniżanie ciśnienia krwi jest skuteczną metodą zapobiegania demencji o dowolnej etiologii u osób z nadciśnieniem tętniczym. Wcześniej grupa badaczy z krajów europejskich przeanalizowała dane prawie czterech tysięcy uczestników badania brytyjskiego Biobanku i odkryła możliwy mechanistyczny związek między nadciśnieniem tętniczym a demencją — zmieniał on strukturę skorupy mózgu i istoty białej w radium, przedniej części wzgórza i przedniej krawędzi torebki wewnętrznej.