Amerykańscy i chińscy naukowcy przeprowadzili szeroko zakrojone badania kliniczne i odkryli, że intensywne wykrywanie i leczenie niekontrolowanego nadciśnienia tętniczego znacznie zmniejsza ryzyko demencji i upośledzenia funkcji poznawczych. Raport z badań został opublikowany w czasopiśmie Nature Medicine.
Nadciśnienie tętnicze jest głównym modyfikowalnym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i przedwczesnej śmierci na całym świecie. Jego związek z ryzykiem rozwoju demencji jest mniej precyzyjnie ustalony: obserwacyjne badania kohortowe wykazały, że jest ono zwiększone u osób z niekontrolowanym nadciśnieniem, wyniki randomizowanych kontrolowanych badań nad terapią nadciśnienia nie dostarczyły jeszcze jasnych i wystarczających dowodów na jego działanie zapobiegawcze.
Jiang He z University of Texas Southwestern Medical Center i współpracownicy z Chin i Stanów Zjednoczonych przeprowadzili otwarte badanie z randomizacją klastrową trzeciej fazy z ślepą oceną końcowych wyników CRHCP-3. Wzięło w nim udział 33 995 osób w wieku 40 lat i starszych z niekontrolowanym nadciśnieniem tętniczym. Główną grupę stanowiło 17 407 mieszkańców (średni wiek 62,8 lat; 60,8 procent — kobiety) 163 chińskich wiosek, a grupę kontrolną — 16 588 mieszkańców (średni wiek 63,3 lat; 61,6 procent — kobiety) pozostałych 163 chińskich wiosek, którzy zostali losowo przydzieleni do grup.
Podczas aktywnego narażenia specjalnie przeszkoleni lokalni ratownicy medyczni (nie lekarze) uczyli pacjentów, jak mierzyć ciśnienie krwi w domu, zasad zmiany stylu życia i przestrzegania leczenia, a także dostosowywali terapię przeciwnadciśnieniową zgodnie z opublikowanymi zaleceniami, aż ciśnienie krwi spadło poniżej 130/80 milimetrów rtęci. Pozostali pacjenci otrzymywali standardową opiekę — mierzono im ciśnienie krwi i przepisywano leczenie podczas wizyt w placówkach medycznych. 14 541 uczestników z grupy głównej i 13 594 uczestników z grupy kontrolnej dotarło do 48. miesiąca badania, kiedy oceniano rozwój upośledzenia funkcji poznawczych i demencji (odpowiednio 1269 i 1392 zmarło, reszta zrezygnowała z innych powodów).
Pod koniec drugiego roku badań z aktywną interwencją pacjenci przyjmowali średnio trzy leki hipotensyjne wobec 1,2 przy standardowym leczeniu. Podczas pracy skurczowe i rozkurczowe ciśnienie krwi w grupie głównej spadło średnio ze 157,0 do 127,6 i z 87,9 do 72,6 milimetrów słupa rtęci, a w grupie kontrolnej – ze 155,4 do 147,7 i z 87,2 do 81,0 milimetrów słupa rtęci; różnica w obniżeniu między grupami wyniosła –22,0 i –9,3 milimetra słupa rtęci (p < 0,0001). Ciśnienie poniżej 130/80 milimetrów słupa rtęci osiągnęło 67,7 wobec 15,0 procent uczestników. Po 48 miesiącach otępienie o dowolnej etiologii potwierdzono u 4,59 proc. pacjentów z aktywną interwencją i 5,40 proc. z leczeniem konwencjonalnym. Ryzyko jego rozwoju w grupie głównej było o 15 proc. niższe niż w grupie kontrolnej (p = 0,0035). Ryzyko upośledzenia funkcji poznawczych bez otępienia było niższe o 16 proc. (p < 0,0001), łączna częstość występowania otępienia lub upośledzenia funkcji poznawczych o 16 proc. (p < 0,0001), a łączna częstość występowania otępienia lub zgonu z wszystkich przyczyn o 14 proc. (p < 0,0001). Jednocześnie częstość występowania poważnych działań niepożądanych była niższa o 6 proc. (p = 0,0006). Analiza uzyskanych wyników z dodaniem danych z czterech wcześniej przeprowadzonych badań randomizowanych wykazała również 15-procentową redukcję ryzyka otępienia (p < 0,0001). Wyniki szeroko zakrojonych badań klinicznych z randomizacją klastrową potwierdziły, że intensywne obniżanie ciśnienia krwi jest skuteczną metodą zapobiegania demencji o dowolnej etiologii u osób z nadciśnieniem tętniczym. Wcześniej grupa badaczy z krajów europejskich przeanalizowała dane prawie czterech tysięcy uczestników badania UK Biobank i odkryła możliwe mechanistyczne powiązanie między nadciśnieniem tętniczym a demencją — zmieniało ono strukturę skorupy mózgu i istoty białej w radu, przedniej części wzgórza i przedniej krawędzi torebki wewnętrznej.