Amerykańscy naukowcy przeprowadzili badanie kohortowe i odkryli, że stosowanie niektórych leków przeciwwirusowych, które są stosowane w leczeniu zakażenia HIV i wirusowego zapalenia wątroby typu B, wiąże się ze znacznym zmniejszeniem ryzyka zachorowania na chorobę Alzheimera. Raport opublikowano w Alzheimer's & Dementia.
Główne kierunki badań w dziedzinie terapii farmakologicznej i profilaktyki choroby Alzheimera skupiają się na hamowaniu gromadzenia się beta-amyloidu w mózgu i zwiększaniu poziomu neuroprzekaźnika acetylocholiny poprzez hamowanie acetylocholinoesterazy (ACE). Jednocześnie istnieje wiele dowodów na to, że neurozapalenie odgrywa ważną rolę w patogenezie choroby, a jego mechanizmy mogą służyć jako potencjalne cele terapii. Wcześniej grupa badawcza kierowana przez Jayakrishnę Ambati (Jayakrishna Ambati) z University of Kentucky wykazała, że leki przeciwwirusowe z grupy inhibitorów odwrotnej transkryptazy nukleozydowej (NRTI) hamują aktywację inflamasomu NLRP3, zmniejszając między innymi reakcje zapalne, istotne w chorobie Alzheimera.
Teraz Ambati, który przeniósł się na University of Virginia, wraz ze swoimi współpracownikami przeanalizował związek między stosowaniem NIOT a ryzykiem zachorowania na chorobę Alzheimera w dwóch bazach danych ubezpieczeniowych: US Veterans Health Administration przez 24 lata (około 11 milionów osób) i ubezpieczenie pracodawcy MarketScan przez 14 lat (około 158 milionów osób). Kryteriami włączenia do głównych kohort były wiek 50 lat i więcej, przyjmowanie NRTI w przypadku zakażenia HIV lub zapalenia wątroby typu B oraz brak rozpoznania choroby Alzheimera. Ponad 72 000 osób z pierwszej bazy i ponad 199 000 z drugiej bazy im odpowiadało.
Analizę statystyczną przeprowadzono metodą wieloparametrycznej regresji Coxa z poprawkami na czynniki demograficzne i społeczno-ekonomiczne, styl życia, uzależnienia, zaburzenia psychiczne, chorobę Parkinsona, wskaźniki biochemiczne i choroby towarzyszące. Biorąc pod uwagę fakt, że terapia NIOT nie była randomizowana, badacze przeprowadzili dodatkową analizę pseudorandomizacji (dobór kohorty kontrolnej na podstawie wskaźnika predyspozycji). Ponadto, ponieważ w przypadku chorób przewlekłych śmierć z dowolnej przyczyny może poprzedzać diagnozę, autorzy pracy przeanalizowali dane, biorąc pod uwagę to konkurencyjne ryzyko.
W obu bazach danych zaobserwowano związek między terapią NRTI a ryzykiem rozwoju choroby Alzheimera, w zależności od czasu trwania leczenia. W kohorcie Veterans Health Administration każda dodatkowa godzina stosowania NRTI wiązała się z czteroprocentowym zmniejszeniem prawdopodobieństwa rozwoju choroby, a w kohorcie MarketScan ze zmniejszeniem o 10,3%. Po przeanalizowaniu metodą pseudorandomizacji związek ten był jeszcze wyraźniejszy: w kohorcie Veterans Health Administration zaobserwowano sześcioprocentowe zmniejszenie ryzyka na godzinę stosowania NRTI, a w MarketScan wyniosło ono 13 procent. Analiza uwzględniająca konkurencyjne ryzyko zgonu wykazała 32-procentowe ogólne zmniejszenie ryzyka rozwoju choroby Alzheimera podczas przyjmowania NRTI i 37-procentowe po przeanalizowaniu metodą pseudorandomizacji.
Uzyskane wyniki wskazują, że przyjmowanie NRTI może zmniejszyć prawdopodobieństwo rozwoju choroby Alzheimera - prawdopodobnie ze względu na hamowanie aktywacji stanu zapalnego przez te leki. Dają one podstawę do sprawdzenia skuteczności hamowania stanu zapalnego w chorobie Alzheimera za pomocą randomizowanych badań klinicznych NIOT lub ich mniej toksycznych pochodnych, a także badań mechanistycznych na modelach zwierzęcych.
Wcześniej włoscy naukowcy odkryli w zwykłym chmielu substancje, które hamują patogenetyczne mechanizmy rozwoju choroby Alzheimera na poziomie molekularnym, w hodowlach komórkowych i w transgenicznych modelach nicieni.