Naukowcy zbadali szczątki ascetycznego mnicha, skutego łańcuchami, którego grób odkopano w Izraelu kilka lat temu. Naukowcy przeanalizowali białka w szkliwie zębów tej osoby i doszli do wniosku, że grób pochodzący z V wieku n.e. najprawdopodobniej krył kobietę, która wyczerpała się żelaznymi łańcuchami. Artykuł opublikowano w czasopiśmie Journal of Archaeological Science: Reports.
We Wschodniej Jerozolimie, kilka kilometrów od Starego Miasta, znajduje się Khirbat el-Masani, gdzie archeolodzy odkryli pozostałości bizantyjskiego klasztoru, który istniał około 350–650 r. n.e. Podczas ostatnich wykopalisk przy tym pomniku naukowcy odkryli kilka pochówków, datowanych najprawdopodobniej na V wiek n.e. W jednym z grobowców znaleziono słabo zachowane szczątki mężczyzny, który został pochowany w łańcuchach – ciężkich żelaznych okuciach noszonych przez ascetycznych mnichów w celu pokory wobec ciała. W miejscu szyi, ramion i nóg tego mężczyzny naukowcy odkryli wiele dużych metalowych pierścieni, których średnica sięgała około dziesięciu centymetrów, a łączna masa wynosiła kilkadziesiąt kilogramów.
Szkielet tego ascetycznego mnicha przetrwał do dziś w bardzo fragmentarycznej formie, a nieliczne kości, które ocalały, dosłownie rozpadły się przy dotknięciu. Mimo to Paula Kotli z Instytutu Weizmanna wraz z izraelskimi kolegami przeprowadziła badanie tych szczątków. Zachowane trzy kręgi szyjne i jeden ząb pozwoliły na ustalenie, że w grobowcu znajdowała się osoba dorosła, która w chwili zgonu miała prawdopodobnie od 30 do 60 lat.
Aby ustalić płeć tej osoby, naukowcy zwrócili się ku analizie peptydowej szkliwa jedynego zachowanego zęba – drugiego przedtrzonowca szczęki górnej. Naukowcy odkryli, że w badanej próbce brakowało peptydów specyficznych dla białka AMELY, genu kodującego to białko, zlokalizowanego na chromosomie Y. Zamiast tego zidentyfikowali znaczną liczbę peptydów z białka AMELX, którego gen zlokalizowany jest na chromosomie X. Doprowadziło to do wniosku, że w grobowcu z późnej starożytności prawdopodobnie znajdowały się szczątki kobiety.
Według badaczy wiadomo, że kobiety w Cesarstwie Rzymskim praktykowały ascezę co najmniej od IV wieku n.e. Co więcej, sławni arystokraci, w tym na przykład Melania Starsza, chrześcijańska święta pochodząca z bogatej rodziny szlacheckiej, i jej wnuczka Melania Rzymianka, uciekały się do samoograniczeń niezbędnych do osiągnięcia celów duchowych. Jednakże pochówek, któremu naukowcy poświęcili nowy artykuł, nadal przyciąga uwagę, ponieważ stanowi pierwszy dowód archeologiczny na to, że w ówczesnym Bizancjum kobiety, a nie tylko mężczyźni, stosowali samookaleczenie, nosząc ciężkie łańcuchy.
Białka mogą przetrwać w szkliwie zębów znacznie dłużej niż DNA. Dlatego naukowcy coraz częściej odwołują się do tych analiz, badając starożytne pozostałości. Na przykład wcześniej w N+1 opowiedzieliśmy, jak naukowcy określili płeć hominidów, którzy żyli w Afryce Południowej ponad dwa miliony lat temu, na podstawie stosunku izoform amelogeniny w szkliwie zębów.