Naukowcy zdołali ustalić czas życia dziecka, którego pochówek odkryto w latach 90. XX wieku w Portugalii przy pomniku Lagar Velu. Analiza radiowęglowa fragmentu kości promieniowej wykazała, że dziecko, często określane w mediach jako „hybryda” współczesnego człowieka i neandertalczyka, zmarło około 28,6–27,8 tysięcy lat temu. Naukowcy podzielili się wynikami swojej pracy w artykule opublikowanym w czasopiśmie Science Advances.
W 1998 roku portugalscy studenci, poszukujący wizerunków naskalnych w centralnej części kraju, przypadkowo odkryli kilka kości dłoni dzieci w kolorze ochry, które znaleziono pod skalnym baldachimem Lagar-Veille. Przeprowadzone wkrótce prace wykopaliskowe przyniosły znakomity wynik: archeolodzy znaleźli starożytny pochówek, w którym spoczywały szczątki dziecka w wieku około czterech, pięciu lat, które żyło w okresie górnego paleolitu. Szkielet i znajdująca się obok ziemia były pomalowane czerwoną ochrą, dlatego naukowcy założyli, że być może pigment ten pierwotnie naniesiono na ubranie pogrzebowe lub koc, w który owinięto ciało zmarłego przed pochówkiem.
Pozostałości te są szczególnie interesujące nie tylko dlatego, że pochówki z okresu górnego paleolitu są niezwykle rzadkie, ale również ze względu na osobliwości budowy szkieletu. Już w pierwszych pracach poświęconych temu znalezisku naukowcy zwrócili uwagę na to, że szkielet dziecka wykazuje cechy charakterystyczne zarówno dla ludzi współczesnego typu anatomicznego, jak i dla neandertalczyków (do tych ostatnich należą np. proporcje kości długich nóg). Doprowadziło to do przypuszczenia, że dziecko mogło być niedawnym potomkiem przedstawicieli dwóch typów ludów, którzy mogli się ze sobą kontaktować na Półwyspie Iberyjskim.
Od redaktora
Jednocześnie współczesne dane przeczą tezie, że rodzice lub niedawni przodkowie dziecka byli przedstawicielami dwóch różnych gatunków, a założenie to wysunięto ponad 25 lat temu, gdy poglądy na temat czasu wyginięcia neandertalczyków były inne. Obecnie uważa się, że neandertalczycy ostatecznie zniknęli w Europie około 40 tysięcy lat temu – ponad dziesięć tysięcy lat przed narodzinami dziecka z Lagar-Veille – przedstawiciela epoki graweckiej. Wcześniej uzyskane daty dotyczące rzekomo bardzo późnych neandertalczyków (na przykład z Półwyspu Iberyjskiego lub Krymu) są najwyraźniej błędne, co wykazały powtarzane badania.
В новой статье не ставится вопрос, были ли среди недавних предков этого ребенка неандертальцы. Тем не менее многие медиа подхватили старое и яркое утверждение, что останки принадлежали «гибриду». Это должно подразумевать маловероятный сценарий, что примерно в течение десяти тысяч лет в Европе параллельно с кроманьонцами обитала архаичная группа людей, от которой до сих пор неизвестны ни останки, ни материальная культура (сам же ребенок похоронен на памятнике с культурой, явно принадлежащей людям современного анатомического вида). Характерные для неандертальцев некоторые черты в строении скелета, вполне вероятно, могут быть связаны с какими-то особенностями индивидуального развития.
Жуан Зильян (João Zilhão) из Лиссабонского университета совместно с коллегами из Великобритании, Португалии, США и Франции уточнил время, когда жил ребенок из памятника Лагар-Велью. Прошлые исследования показывали, что, скорее всего, его похоронили около 30–28 тысяч лет назад. Но при этом попытки прямого радиоуглеродного датирования останков указывали на более молодой возраст скелета — четыре даты, полученные по костям ребенка в двух разных лабораториях, укладывались в промежуток между 26,2 и 20,5 тысячи лет назад, что противоречило результатам анализа других материалов, собранных во время раскопок памятника.
Ученые исходили из того, что даты, полученные по костям ребенка, были неточными из-за загрязнения. Поэтому на этот раз они обратились к радиоуглеродному анализу гидропроксилина — специфичной для костного коллагена аминокислоты, которую выделили из образца правой лучевой кости ребенка. Кроме того, исследователи повторно датировали образцы костей благородного оленя и кролика, которые были собраны во время раскопок погребения и ранее помогли установить его примерный возраст.
В конечном счете по лучевой кости ребенка ученые определили, что он жил около 28550–27780 лет назад — во времена граветта. Эта дата соответствует оценкам, полученным по другим материалам, собранным во время раскопок погребения и располагавшихся под этим же скальным навесом стоянок древних людей.
Помимо этого, полученные результаты позволили сделать еще несколько выводов. Во-первых, даты двух костей благородного оленя, найденные недалеко от скелета ребенка, оказались чуть древнее, чем само захоронение. Поэтому, по мнению исследователей, это вряд ли были подношения, как предполагалось изначально. Во-вторых, немного древнее скелета были и фрагменты сгоревшей ветки из погребения, также рассматривавшиеся как возможные следы погребального ритуала, во время которого сожгли сосновую ветку. Наконец, в-третьих, кость молодого кролика из этой могилы была того же радиоуглеродного возраста, что и скелет ребенка. Поэтому, вполне возможно, что древние люди действительно оставили у мертвого тела малыша подношение в виде кролика, кости которого также дошли до наших дней окрашенные охрой.
Wcześniej N+1 poinformował o wynikach wykopalisk drugiego zabytku paleolitu – Figueira Brava, położonego w Portugalii, który dziesiątki tysięcy lat temu odwiedzili neandertalczycy. Naukowcy odkryli w nim pozostałości różnorodnego pożywienia archaicznych ludzi, wśród których znajdowały się na przykład kraby, skorupiaki i ryby pieczone na węglach.