Naukowcy zbadali ludzki szkielet, który został znaleziony w Belgii w latach 70. XX wieku podczas wykopalisk na nekropolii z kremacjami z II-III wieku naszej ery. Stwierdzili, że szkielet składał się z kości co najmniej siedmiu osób. Co więcej, większość kości należała do osób zmarłych w epoce neolitu, a jedynie czaszka należała do osoby, która prawdopodobnie żyła w czasach rzymskich lub nieco wcześniej. Donosi o tym artykuł opublikowany w czasopiśmie „Antiquity”.
Dowody na dokonywanie przez ludzi różnych manipulacji szczątkami zmarłych są często znajdowane na europejskich stanowiskach archeologicznych, a najstarsze przykłady takich działań pochodzą z epoki kamienia. Jeden z jaskrawych przykładów pośmiertnej manipulacji został odkryty przez badaczy na wyspie South Uist (Hebrydy Zewnętrzne) podczas wykopalisk monumentu Clad Hallan. Naukowcy odkopali szkielety dwojga dorosłych: nastolatka w wieku 10–14 lat i dziecka, które żyło około trzech lat, pod pozostałościami domostw zbudowanych prawdopodobnie w XI wieku p.n.e.
Analiza DNA i szkieletów osób dorosłych wykazała, że składały się one z kości co najmniej sześciu osób. W przypadku szkieletu mężczyzny naukowcy otrzymali datowanie na lata 1440–1260 p.n.e., a w przypadku szkieletu kobiety – 1300–1130 p.n.e., co oznacza, że kości należały prawdopodobnie do osób zmarłych przed budową domów. Co więcej, naukowcy ustalili, że początkowo zwłoki poddawano mumifikacji w torfowisku. Następnie ktoś wyciągał mumie na powierzchnię, gdzie z czasem tkanki miękkie ulegały złuszczeniu, a złożone szkielety ostatecznie grzebano.
Barbara Veselka z Wolnego Uniwersytetu Brukselskiego, wraz z kolegami z Belgii, Niemiec, Hiszpanii, Włoch, Holandii, USA i Francji, opowiedziała o nietypowym grobowcu odkrytym w Belgii. W latach 70. XX wieku archeolodzy przebadali nekropolię Pommerol, gdzie znaleźli 76 kremacji datowanych na II-III wiek n.e. Na ich tle wyróżniał się jedyny grób, w którym badacze znaleźli kompletny szkielet, leżący w pozycji kucznej na boku, co było nietypowe dla tamtych czasów. Jednak jeden z artefaktów z tego grobu wskazywał, że prawdopodobnie również ten pochówek pochodzi z okresu rzymskiego.
Антропологическое исследование этих останков показало, что в действительности скелет собран из костей, которые принадлежали по меньшей мере семи различным людям. Поэтому ученые отобрали образцы из разных костей и отправили их на анализы. Радиоуглеродный анализ 11 костей показал, что все они принадлежали людям, которые жили в позднем неолите. Но при этом не все полученные датировки перекрывались между собой. Кроме того, ученые не сумели этим методом определить возраст черепа из-за плохой сохранности коллагена.
Генетический анализ подтвердил наблюдения антропологов. Кости посткраниального скелета принадлежали нескольким людям, относившимся, по-видимому, к популяции европейских земледельцев эпохи неолита, которые получили большую примесь со стороны охотников-собирателей. При этом анализ ДНК показал, что череп принадлежал человеку, который заметно отличался своим происхождением от этих людей, поскольку в его геноме присутствовала примесь, связанная со степными скотоводами, которая распространилась по Центральной и Западной Европе начиная с середины III тысячелетия до нашей эры.
Затем ученые обратились к анализу общих по происхождению блоков сцепления в геноме человека, которому принадлежал череп. С помощью программы ancIBD исследователи выяснили, что в базе данных есть геномы двух детей (брата и сестры), которых во II–III веках нашей эры похоронили примерно в 150 километрах от памятника Поммерёл, и они находятся в дальнем родстве с этим человеком. Благодаря этому исследователи сумели примерно рассчитать возраст черепа. По их оценкам, человек жил максимум 2500 лет назад, хотя, вполне вероятно, что он жил примерно в одно время с детьми.
Существует несколько вариантов того, как образовался этот скелет. Возможно, основную часть скелета собрали из останков еще в эпоху неолита, после чего люди вновь наткнулись на это захоронение в римское время, когда здесь устроили некрополь с кремациями. После этого они решили дополнить неполный скелет черепом, который принадлежал индивиду, жившему в ту же эпоху, что и они. Другой вариант, что весь скелет собрали из разрозненных останков уже в римское время, хотя ученые склоняются в пользу первого сценария.
Этим летом мы рассказывали о другом необычном захоронении. В некрополе Чобурак-I, раскопанном на Алтае, исследователи обнаружили останки древнего кочевника, которого похоронили с бараньим черепом вместо головы. Подробнее о нем читайте в нашем блоге «Внезапная голова».
