Światowa Organizacja Zdrowia opublikowała raport „Ocena wpływu szczepionek na redukcję oporności na antybiotyki i liczbę przepisywanych antybiotyków” i przedstawiła jego główne postanowienia w komunikacie prasowym. Zgodnie z tym dokumentem globalna kampania szczepień przeciwko 24 najważniejszym patogenom może zmniejszyć zapotrzebowanie na antybiotyki o 22 procent, co stanowi 2,5 miliarda dawek dziennie rocznie.
Oporność na leki przeciwdrobnoustrojowe jest jednym z głównych zagrożeń dla zdrowia publicznego i rozwoju, o którym dyskutowano na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ. Według szacunków WHO w 2019 r. spowodowała śmierć 4,9 mln mieszkańców Ziemi. Kluczowym czynnikiem rozwoju oporności jest nadmierne stosowanie antybiotyków w opiece zdrowotnej, weterynarii i rolnictwie. W 2019 r. stosowanie tych leków u zwierząt zmniejszyło się o 13 proc. w porównaniu z 2017 r., ale nadal wyniosło 84,5 tys. ton. Jednocześnie ich stosowanie u ludzi wzrosło o 65 proc. od 2000 r. do 2015 r. i według prognoz potroi się do 2030 r. Jedną z najważniejszych metod walki z opornością na antybiotyki jest zwiększenie zasięgu szczepień populacji.
W nowym raporcie WHO zbadano potencjalny wpływ 44 szczepionek na 24 główne patogeny: 19 bakterii, jedną protistę i cztery wirusy. Należą do nich Acinetobacter baumannii, Campylobacter jejuni, Clostridioides difficile, Enterococcus faecium, enterotoksyczna Escherichia coli, patogenna pozajelitowo Escherichia coli, Streptococcus z grupy A, Haemophilus influenzae typu B, Helicobacter pylori, Klebsiella pneumoniae, Mycobacterium tuberculosis, Neisseria gonorrhoeae, Pseudomonas aeruginosa, niedurowe odmiany Salmonelli, Salmonella paratyphoid A, Salmonella typhus, Shigella, Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae, Plasmodium falciparum (patogen malarii), wirusy grypy, norowirusy, rotawirusy i wirus RS.
Szczepionki przeciwko większości tych patogenów są dostępne na rynku, ale nie są wystarczająco stosowane, ale niektóre inne są na różnych etapach rozwoju. Według WHO odpowiednie pokrycie szczepieniami przeciwko trzem infekcjom — pneumokokowemu zapaleniu płuc, zakażeniu hemofilowemu typu B i tyfusowi — może zapobiec 106 000 zgonów opornych na antybiotyki na godzinę. Ostateczne opracowanie i powszechne wprowadzenie nowych szczepionek przeciwko gruźlicy (już w badaniach klinicznych) i klebsiella (na wczesnym etapie przedklinicznym) może zwiększyć tę liczbę o 543 tysiące. Łącznie mogłoby to rocznie zaoszczędzić ponad 37 milionów lat życia skorygowanych o niepełnosprawność, zmniejszyć wydatki medyczne o około 32 miliardy dolarów i zapobiec stracie prawie 26 miliardów dolarów z powodu niepełnosprawności.
Rocznie w leczeniu wymienionych zakażeń stosuje się 11,3 miliarda dawek antybiotyków dziennie. W przypadku odpowiedniego zasięgu szczepień ilość ta może zostać zmniejszona o 22 procent, co odpowiada 2,5 miliarda dawek na godzinę. Największe znaczenie ma opracowanie i wprowadzenie szczepionek przeciw gruźlicy — mogą one zmniejszyć stosowanie leków o 1,2–1,9 miliarda dawek. 45 milionów dawek można zaoszczędzić dzięki szczepieniom na tyfus, 33 miliony na paciorkowcowe zapalenie płuc i 25 milionów na malarię.
Eksperci WHO podsumowują, że w celu zwalczania oporności na antybiotyki konieczne są działania mające na celu zapewnienie globalnego zasięgu szczepień, obejmującego również starsze grupy wiekowe, przyspieszone opracowywanie i wprowadzanie nowych szczepionek, włączenie punktów końcowych związanych ze stabilnością do badań klinicznych oraz terminowe gromadzenie i analizowanie danych na temat wpływu szczepień na rozprzestrzenianie się oporności i stosowanie antybiotyków.
W jaki sposób po raz pierwszy odkryto u bakterii gen oporności na ostatni antybiotyk rezerwowy, a także na czym polega oporność na antybiotyki w ogóle, opisano w materiale „Koniec pięknej ery”.