Światowa Organizacja Zdrowia opublikowała raport „Ocena wpływu szczepionek na zmniejszenie oporności na antybiotyki i liczby przepisywanych antybiotyków” i przedstawiła jego główne postanowienia w komunikacie prasowym. Według tego dokumentu globalna kampania szczepień przeciwko 24 najważniejszym patogenom mogłaby zmniejszyć zapotrzebowanie na antybiotyki o 22 procent, co odpowiada 2,5 miliardom dawek dziennie rocznie.
Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe stanowi jedno z głównych zagrożeń dla zdrowia publicznego i rozwoju, co było przedmiotem dyskusji na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ. Według szacunków WHO w 2019 r. spowodowała śmierć 4,9 mln osób na całym świecie. Kluczowym czynnikiem rozwoju oporności jest nadmierne stosowanie antybiotyków w opiece zdrowotnej, weterynarii i rolnictwie. W 2019 r. wykorzystanie tych leków u zwierząt zmniejszyło się o 13 proc. w porównaniu z 2017 r., ale nadal wyniosło 84,5 tys. ton. Jednocześnie ich zastosowanie u ludzi wzrosło o 65 procent w latach 2000–2015, a przewiduje się, że do 2030 r. liczba ta ulegnie potrojeniu. Jedną z najważniejszych metod walki z opornością na antybiotyki jest zwiększenie zasięgu szczepień w populacji.
Nowy raport WHO bada potencjalny wpływ 44 szczepionek na 24 główne patogeny: 19 bakterii, jedną protistę i cztery wirusy. Należą do nich Acinetobacter baumannii, Campylobacter jejuni, Clostridioides difficile, Enterococcus faecium, enterotoksyczna Escherichia coli, patogenna pozajelitowo Escherichia coli, paciorkowiec grupy A, Haemophilus influenzae typu B, Helicobacter pylori, Klebsiella pneumoniae, Mycobacterium tuberculosis, Neisseria gonorrhoeae, Pseudomonas aeruginosa, niedurowe gatunki Salmonella, Salmonella paratyphoid A, Salmonella typhi, Shigella, Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae, Plasmodium falciparum (czynnik wywołujący malarię), wirusy grypy, norowirusy, rotawirusy i wirus RS.
Szczepionki przeciwko większości z tych patogenów są dostępne na rynku, lecz nie są wystarczająco wykorzystywane, natomiast szczepionki przeciwko niektórym innym patogenom znajdują się na różnym etapie rozwoju. Według WHO odpowiednie objęcie istniejącymi szczepieniami trzech chorób zakaźnych — zapalenia płuc pneumokokowego, Haemophilus influenzae typu B i duru brzusznego — mogłoby zapobiec 106 000 zgonów rocznie związanych z opornością na antybiotyki. Zakończenie prac rozwojowych i powszechne wprowadzenie nowych szczepionek przeciwko gruźlicy (która jest już w fazie badań klinicznych) i Klebsielli (na wczesnym etapie przedklinicznym) mogłoby zwiększyć tę liczbę o 543 tysiące. W sumie dzięki temu można by zaoszczędzić rocznie ponad 37 milionów lat życia skorygowanych o niepełnosprawność, obniżyć koszty opieki zdrowotnej o około 32 miliardy dolarów i zapobiec stracie prawie 26 miliardów dolarów z powodu niepełnosprawności.
Każdego roku w celu leczenia wymienionych infekcji dziennie przyjmuje się 11,3 miliarda dawek antybiotyków. Przy odpowiednim poziomie wyszczepialności liczba ta mogłaby zostać zmniejszona o 22 procent, co odpowiadałoby 2,5 miliardowi dawek rocznie. Opracowanie i wdrożenie szczepionek przeciwko gruźlicy ma ogromne znaczenie – mogą one zmniejszyć zużycie leków o 1,2–1,9 miliarda dawek. Szczepienie przeciwko durowi brzusznemu pozwoliłoby zaoszczędzić 45 milionów dawek, przeciwko paciorkowcowemu zapaleniu płuc 33 miliony dawek, a przeciwko malarii 25 milionów dawek.
W związku z tym konieczne jest podjęcie działań mających na celu zapewnienie globalnego zasięgu szczepień, obejmujących również starsze grupy wiekowe, w celu zwalczania oporności na antybiotyki; przyspieszony rozwój i wprowadzenie nowych szczepionek; włączenie punktów końcowych związanych ze stabilnością do badań klinicznych; Eksperci WHO podsumowują, że konieczne jest terminowe gromadzenie i analizowanie danych na temat wpływu szczepień na rozprzestrzenianie się oporności i stosowanie antybiotyków.
W artykule „Koniec pięknej ery” opisano, jak po raz pierwszy odkryto u bakterii gen warunkujący oporność na ostatni dostępny antybiotyk, a także na czym polega oporność na antybiotyki w ogólności.