Światowa Organizacja Zdrowia opublikowała raport zatytułowany „Ocena wpływu szczepionek na redukcję oporności na antybiotyki i liczbę przepisywanych antybiotyków” i przedstawiła jego najważniejsze postanowienia w komunikacie prasowym. Według tego dokumentu globalna kampania szczepień przeciwko 24 najważniejszym patogenom może zmniejszyć zapotrzebowanie na antybiotyki o 22 procent, co odpowiada 2,5 miliardom dawek dziennie rocznie.
Oporność na leki przeciwdrobnoustrojowe stanowi jedno z głównych zagrożeń dla zdrowia publicznego i rozwoju, co było przedmiotem dyskusji na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ. Według szacunków WHO w 2019 roku spowodowała śmierć 4,9 miliona mieszkańców Ziemi. Kluczowym czynnikiem rozwoju oporności jest nadmierne stosowanie antybiotyków w opiece zdrowotnej, weterynarii i rolnictwie. W 2019 r. wykorzystanie tych leków u zwierząt zmniejszyło się o 13 proc. w porównaniu z 2017 r., ale nadal wyniosło 84,5 tys. ton. Jednocześnie ich stosowanie u ludzi wzrosło o 65 procent w latach 2000–2015 i według prognoz do 2030 r. wzrośnie trzykrotnie. Jedną z najważniejszych metod walki z opornością na antybiotyki jest zwiększenie zasięgu szczepień w populacji.
W nowym raporcie WHO zbadano potencjalny wpływ 44 szczepionek na 24 główne patogeny: 19 bakterii, jedną protistę i cztery wirusy. Należą do nich Acinetobacter baumannii, Campylobacter jejuni, Clostridioides difficile, Enterococcus faecium, enterotoksyczna Escherichia coli, patogenna pozajelitowo Escherichia coli, Streptococcus z grupy A, Haemophilus influenzae typu B, Helicobacter pylori, Klebsiella pneumoniae, Mycobacterium tuberculosis, Neisseria gonorrhoeae, Pseudomonas aeruginosa, niedurowe odmiany Salmonelli, Salmonella paratyphoid A, Salmonella typhus, Shigella, Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae, Plasmodium falciparum (patogen malarii), wirusy grypy, norowirusy, rotawirusy i wirus RS.
Szczepionki przeciwko większości tych patogenów są dostępne na rynku, lecz nie są wystarczająco stosowane, a niektóre znajdują się na różnych etapach rozwoju. Według WHO odpowiednie wyszczepienie przeciwko trzem chorobom zakaźnym – zapaleniu płuc wywołanemu przez pneumokoki, zakażeniom hemofilowym typu B i tyfusowi – może zapobiec 106 000 zgonów na godzinę spowodowanych opornością na antybiotyki. Ostateczne opracowanie i powszechne wprowadzenie nowych szczepionek przeciwko gruźlicy (już w fazie badań klinicznych) i klebsielli (we wczesnej fazie przedklinicznej) może zwiększyć tę liczbę o 543 tysiące. W sumie dzięki temu można by zaoszczędzić rocznie ponad 37 milionów lat życia skorygowanych o niepełnosprawność, zmniejszyć wydatki na opiekę medyczną o około 32 miliardy dolarów i zapobiec stracie prawie 26 miliardów dolarów z powodu niepełnosprawności.
W celu leczenia wymienionych zakażeń co roku zużywa się 11,3 miliarda dawek antybiotyków. W przypadku odpowiedniego stanu wyszczepialności liczba ta może zostać zmniejszona o 22 proc., co odpowiada 2,5 miliardowi dawek na godzinę. Opracowanie i wprowadzenie szczepionek przeciwko gruźlicy ma ogromne znaczenie — mogą one zmniejszyć zużycie leków o 1,2–1,9 miliarda dawek. Szczepienie przeciwko tyfusowi może zaoszczędzić 45 milionów dawek, przeciwko paciorkowcowemu zapaleniu płuc – 33 miliony, a przeciwko malarii – 25 milionów.
Aby zatem zwalczać oporność na antybiotyki, konieczne są działania mające na celu zapewnienie szczepień na całym świecie, również w starszych grupach wiekowych; przyspieszony rozwój i wprowadzenie nowych szczepionek; włączenie punktów końcowych związanych ze stabilnością do badań klinicznych; Eksperci WHO podsumowują, że istotne jest terminowe gromadzenie i analiza danych na temat wpływu szczepień na rozprzestrzenianie się oporności i stosowanie antybiotyków.
W jaki sposób po raz pierwszy odkryto u bakterii gen oporności na ostatni antybiotyk rezerwowy, a także na czym polega oporność na antybiotyki w ogóle, opisano w materiale „Koniec pięknej ery”.