Firma Verve Therapeutics poinformowała o wynikach badań klinicznych leku VERVE-102 w leczeniu genetycznej hipercholesterolemii. Podstawą jego działania jest technologia CRISPR/Cas. Z jej pomocą udało się dezaktywować wadliwy gen, a poziom „złego” cholesterolu u pacjentów zmniejszył się o 21–53 procent, w zależności od dawki leku. W terapii nie stwierdzono poważnych skutków ubocznych.
Heterozygotyczna rodzinna hipercholesterolemia (HeSGHC) jest chorobą autosomalną dominującą, w której poziom „złego” cholesterolu (lipoproteiny o niskiej gęstości, LDL) wzrasta we krwi z powodu mutacji jednego genu. Choroba jest bezobjawowa przez długi czas, dlatego wielu pacjentów nie otrzymuje żadnego leczenia. Przyspieszone odkładanie się cholesterolu w ścianach tętnic prowadzi do wczesnych zawałów serca i udarów mózgu.
Do pięciu procent HeSGHS rozwija się z powodu mutacji proproteinowej konwertazy subtilisin-kexin typu 9 (PCSK9). Nadmierne wiązanie PCSK9 do receptora LDL prowadzi do jego degradacji. Spadek poziomu receptorów LDL z kolei zmniejsza metabolizm LDL, co prowadzi do hipercholesterolemii. W 2023 roku amerykańska firma biotechnologiczna Verve Therapeutics zakończyła pierwsze badania kliniczne leku VERVE-101, opartego na technologii CRISPR/Cas. Przewodnik RNA w nim rozpoznaje pożądaną sekwencję w genie PCSK9, a matryca RNA koduje białko AVE, które w jednym miejscu zastępuje adeninę guaniną, co ostatecznie całkowicie wyłącza gen.
W tym samym czasie firma opracowała ulepszony lek VERVE-102, który również inaktywuje PCSK9, ale RNA w nim zawarte jest zapakowane w opatentowaną liposomalną powłokę GalNAc-LNP, która zapewnia dostawę do komórek wątroby pozbawionych receptorów LDL z powodu homozygotycznej rodzinnej hipercholesterolemii. W komunikacie prasowym na swojej stronie internetowej firma ogłosiła zakończenie badań klinicznych VERVE-102.
W badaniu wzięło udział 14 osób z HSCT lub wczesną chorobą niedokrwienną serca. Pacjentów podzielono na trzy grupy w zależności od dawki leku: 0,3 miligrama na kilogram masy ciała (4 osoby), 0,45 miligrama na kilogram masy ciała (6 osób) i 0,6 miligrama na kilogram masy ciała (4 osoby). Lek podawano w postaci pojedynczego zastrzyku. Uczestnicy byli monitorowani przez co najmniej miesiąc i nie stwierdzono żadnych poważnych skutków ubocznych, ani powikłań sercowo-naczyniowych. U jednego z uczestników wystąpiła niespecyficzna reakcja na zastrzyk, którą przerwano paracetamolem.
Naukowcy zaobserwowali zależny od dawki efekt leczenia. W grupie otrzymującej 0,3 miligrama na kilogram masy ciała, LDL-C zmniejszyło się o 21 procent, a PCSK9 zmniejszyło się o 46 procent. W grupie otrzymującej 0,45 miligrama na kilogram masy ciała, LDL-C zmniejszyło się o 41 procent, a PCSK9 zmniejszyło się o 53 procent. Maksymalną redukcję osiągnięto w grupie otrzymującej 0,6 miligrama leku na kilogram masy ciała: 53 procent dla LDL-C i 60 procent dla PCSK9.
Obecnie firma rekrutuje pacjentów do testowania leku w jeszcze wyższej dawce — 0,7 miligrama na kilogram masy ciała. Wyniki badań klinicznych mają zostać opublikowane pod koniec 2025 roku.
System CRISPR/Cas został już z powodzeniem zastosowany w leczeniu innych chorób, takich jak wrodzona dystrofia siatkówki. W rezultacie dwóch pacjentów na pięciu lepiej odróżniało źródła światła i orientowało się w przestrzeni.