Paleoantropolodzy przeanalizowali ząb, który znaleziono w 1961 roku w kolekcji materiałów z jaskini Achsztyr na Kaukazie. Chociaż wcześniej uważano, że ząb należał do człowieka z gatunku sapiens, naukowcy odrzucili tę hipotezę. Wydaje się, że znalezisko jest związane z przedstawicielem jakiejś wymarłej linii ewolucyjnej, innej niż neandertalska. Naukowcy opublikowali wyniki badań w czasopiśmie „Archeology, Ethnography and Anthropology of Eurasia”.
Pierwszy człowiek archaiczny (Homo erectus) przybył na Kaukaz 1,8 miliona lat temu, o czym przekonująco świadczą liczne znaleziska z gruzińskiego miasta Dmanisa. Jednocześnie, jak dotąd, archeolodzy odkryli w tym regionie bardzo niewiele znalezisk antropologicznych, pochodzących z późniejszych epok, poprzedzających pojawienie się tu ludzi o współczesnym typie anatomicznym. Choć zdarzają się wyjątki. Na przykład w jaskini Mezmai, położonej na południu Kraju Krasnodarskiego, naukowcy odkryli szczątki trzech neandertalczyków, a nawet wyekstrahowali z nich DNA.
Nie oznacza to jednak, że przedstawiciele innych grup starożytnego ludu nie mogli odwiedzić regionu położonego na styku Bliskiego Wschodu, Azji Środkowej i Europy. Być może informacje na ten temat zostaną teraz uzupełnione o znalezisko z jaskini Achsztyr, znajdującej się w rejonie Adler w Soczi. Pierwsze badania archeologiczne tego zabytku odbyły się w latach 30. XX wieku pod kierownictwem słynnego radzieckiego archeologa Siergieja Zamiatnina. Ekspedycja odkryła bogatą kolekcję materiałów, z których najwcześniejsze pochodziły z epoki mustierskiej, czyli środkowego paleolitu.
Antropolog Alisa Zubova z Kunstkamery i jej petersburscy koledzy poświęcili artykuł jednemu ze znalezisk z jaskini. Według naukowców, już w 1961 roku, analizując zbiór szczątków zwierzęcych z tego zabytku, badacze rozpoznali ludzki ząb i stwierdzili, że należy on do przedstawiciela naszego gatunku. Jednak dostępne wówczas metody analityczne nie pozwoliły na jednoznaczne stwierdzenie, czy rzeczywiście tak było.
Naukowcy szczegółowo przeanalizowali znaleziony ząb, który jest dużym, stałym drugim zębem trzonowym szczęki górnej, należącym do osoby dorosłej. Za pomocą różnych metod, w tym badania budowy wewnętrznej zęba, porównali cechy morfologiczne znaleziska z podobnymi zębami trzonowymi przedstawicieli wielu gatunków: wczesnego i późnego Sapiens, neandertalczyków, denisowian, różnych przedstawicieli środkowego i późnego plejstocenu z Chin, ludzi chodzących prosto i tak dalej.
Przeprowadzone analizy wykazały, że ząb ten posiada szereg archaicznych cech morfologicznych. Najwyraźniej nie należał do człowieka o współczesnym typie anatomicznym ani do neandertalczyka. W Europie nie znaleziono dotychczas zębów trzonowych o podobnej budowie. Przede wszystkim okazał się on podobny do zęba późnoarchaicznego z Chin, a według niektórych dowodów, do zęba Denysowa-4 z jaskini Ałtaj o tej samej nazwie, a także do okazu z izraelskiej jaskini Manot, którego status gatunkowy pozostaje niepewny.
Choć trudno wyciągać daleko idące wnioski z jednego odkrycia, badacze ostrożnie założyli, że być może istniała jakaś archaiczna linia ewolucyjna starożytnych ludzi na Kaukazie, która mogła mieć azjatyckie pochodzenie. Potwierdzenie lub zaprzeczenie tej tezy będzie jednak możliwe dopiero po zgromadzeniu nowych danych.
Niedawno N+1 donosił o pierwszej wiarygodnie potwierdzonej czaszce denisowianina. W tym celu naukowcy wyekstrahowali mitochondrialne DNA z kamienia nazębnego tzw. człowieka-smoka, którego szczątki znaleziono w Harbinie. Swoje wnioski poparli analizą starożytnych białek zachowanych w kości piszczelowej tego osobnika.
