Amerykańscy i brytyjscy naukowcy przeprowadzili randomizowane badania kliniczne i doszli do wniosku, że elektrostymulacja mózgu prądem stałym w warunkach domowych, pod zdalnym nadzorem personelu medycznego, jest skuteczna i bezpieczna w przypadku ciężkiej depresji. Sprawozdanie z badań opublikowano w czasopiśmie Nature Medicine.
Farmakologiczne leki przeciwdepresyjne i psychoterapia stanowią pierwszą linię leczenia w przypadku ciężkiej depresji, jednak nie pomagają one osiągnąć całkowitej remisji u więcej niż jednej trzeciej pacjentów. Jedną z alternatywnych metod leczenia w podobnej sytuacji jest elektrostymulacja przezczaszkowa, w której słaby prąd stały podawany jest poprzez elektrody umieszczone na skórze głowy (zwykle przymocowane do elastycznego czepka lub taśmy). W przeciwieństwie do przezczaszkowej stymulacji magnetycznej, która bezpośrednio wywołuje potencjały czynnościowe w określonych obszarach mózgu, ten efekt moduluje potencjał spoczynkowy, a w rezultacie pobudliwość kory mózgowej.
Z reguły przy takiej stymulacji elektrycznej anodę umieszcza się w okolicy podoczodołowej lub czołowo-skroniowej nad lewą grzbietowo-boczną korą przedczołową, a katodę – nad prawą. Prowadzi to do istotnych zmian w łączności sieci mózgu w trybie pasywnym, w relacjach z samym sobą oraz w kontroli wykonawczej. W metaanalizie dziewięciu badań klinicznych przeprowadzonych w warunkach szpitalnych metoda ta doprowadziła do większej częstości odpowiedzi klinicznej (30,9 w porównaniu z 18,9 procent) i remisji dużej depresji (19,9 w porównaniu z 11,7 procent) w porównaniu z efektem placebo.
Aby przetestować skuteczność i bezpieczeństwo przezczaszkowej stymulacji elektrycznej w domu, Cynthia Fu (Cynthia Fu) z University College London oraz współpracownicy z Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych przeprowadzili w pełni zdalne, wieloośrodkowe, podwójnie ślepe, kontrolowane placebo, randomizowane badanie Empower. W badaniu wzięło udział 174 pacjentów (średni wiek 37,63 lat; 69 proc. — kobiety) z ciężkim zaburzeniem depresyjnym i aktualnym epizodem depresyjnym o co najmniej umiarkowanym nasileniu (co najmniej 16 punktów w skali Hamiltona, średnio 19,07 punktów), którzy nie byli leczeni lub przyjmowali stałą dawkę leków przeciwdepresyjnych z psychoterapią lub bez niej przez sześć lub więcej tygodni.
Участников снабжали необходимым оборудованием и случайным образом половине из них проводили активную электростимуляцию током силой два миллиампера, другой половине ток подавали лишь кратковременно, чтобы симулировать активное воздействие. Сессии терапии продолжались 30 минут. В первые три недели проводили по пять сеансов еженедельно, затем еще семь недель — по три сеанса. Перед началом и в течение терапии пациентов консультировали психиатры по видеосвязи.
Уровень досрочного прекращения лечения был схожим в основной и контрольной группах: 14,9 и 13,7 процента (p = 0,99). Через 10 недель активной электростимуляции наблюдалось выраженное улучшение по шкале Гамильтона: в среднем на 9,41 до 9,58 против на 7,14 до 11,66 балла по сравнению с плацебо (p = 0,012). Клинически значимый ответ был получен у 58,3 против 37,8 процента участников в этих группах (p = 0,017), а ремиссия достигнута у 44,9 против 21,8 процента (p = 0,004). По шкале MADR улучшение в основной и контрольной группах составило 11,31 до 12,46 против 7,74 до 15,30 балла (p = 0,006); частота клинического ответа — 64,2 против 32,3 процента (p < 0,001), ремиссии — 57,5 против 29,4 процента (p = 0,002). Схожие результаты наблюдались и при субъективной оценке симптомов пациентами по шкале MADRS-S. Также при активном лечении происходило значимое уменьшение сопутствующих симптомов тревожности и гипомании. Переносимость терапии в целом была хорошей. Среди побочных эффектов при активной стимуляции чаще, чем при назначении плацебо, наблюдались покраснение кожи под электродами (63,5 против 18,5 процента; p < 0,001), раздражение кожи (6,9 против 0 процентов; p = 0,03) и нарушения концентрации внимания (14,1 против 3,7 процента; p = 0,03). Двое участников из основной группы сообщили об ожогах в месте наложения анода, вероятно, связанных с использованием высохшей губчатой прокладки. Остаточных повреждений кожи или рубцевания не было ни у одного пациента. Серьезных физических и психических осложнений зарегистрировано не было. По результатам испытаний самостоятельное использование транскраниальной стимуляции мозга постоянным током при большом депрессивном расстройстве признали достаточно эффективным, безопасным и приемлемым для пациентов. Ранее американские исследователи провели пилотные испытания на добровольцах и выяснили, что транскраниальная фокусированная ультразвуковая стимуляция задней поясной коры мозга снижает функциональную связность в сети пассивного режима работы мозга и усиливает чувство осознанности — схожие эффекты производит медитация.