Prospektywne badanie kohortowe przeprowadzone przez szwedzkich naukowców wykazało, że picie więcej niż 1,5 szklanki mleka dziennie zwiększa ryzyko choroby niedokrwiennej serca i zawału mięśnia sercowego u kobiet. Średnio przy wypiciu dwóch szklanek mleka ryzyko wzrosło o 5 proc., a przy wypiciu czterech szklanek – o 21 proc. Mężczyźni nie byli narażeni na zwiększone ryzyko chorób serca w wyniku spożycia mleka. Artykuł ukazał się w czasopiśmie BMC Medicine.
Wiadomo, że zdrowa dieta jest istotna w profilaktyce chorób układu krążenia. Jednakże nie ma pewności co do wpływu produktów mlecznych na ryzyko choroby niedokrwiennej serca (CHD). Różne badania wykazały, że mleko pełne i sfermentowane produkty mleczne mogą mieć różny wpływ na zdrowie układu sercowo-naczyniowego. Ponadto w ciągu ostatniego półwiecza znacząco zmieniły się wzorce spożycia różnych produktów mlecznych: średnio w wielu krajach spadło spożycie mleka pełnego, a wzrosło spożycie fermentowanych przetworów mlecznych.
Aby wyjaśnić tę kwestię, grupa badawcza kierowana przez Karla Michaëlssona z Uniwersytetu w Uppsali wykorzystała dane z dwóch dużych szwedzkich kohort kobiet i mężczyzn, obejmujących badania podłużne, w celu oceny ryzyka choroby wieńcowej i zawału mięśnia sercowego podczas spożywania pełnego mleka i fermentowanych produktów mlecznych. Całkowita próba badawcza liczyła 100 775 osób.
Średnie spożycie mleka wynosiło 240 mililitrów dziennie w przypadku kobiet i 290 mililitrów dziennie w przypadku mężczyzn. Około dziewięć procent kobiet i 15 procent mężczyzn przyznało, że spożywa ponad 600 mililitrów mleka dziennie. W porównaniu z grupą niskokonsumującą kobiety i mężczyźni spożywający duże ilości mleka pełnego spożywali średnio więcej kalorii, więcej czerwonego mięsa, mieli nieco wyższy wskaźnik masy ciała, niższy poziom wykształcenia i mniejsze spożycie alkoholu.
Po uwzględnieniu różnych zmiennych towarzyszących spożycie mleka pełnego było dodatnio powiązane z wyższym ryzykiem choroby wieńcowej tylko u kobiet (p = 0,01). W przypadku spożycia więcej niż 300 mililitrów mleka dziennie, duże spożycie wiązało się z większym ryzykiem. W porównaniu do spożycia 100 mililitrów mleka dziennie, 400 mililitrów (dwie szklanki dziennie) zwiększa ryzyko choroby wieńcowej o pięć procent, 600 mililitrów (trzy szklanki) o 12 procent i 800 mililitrów (cztery szklanki dziennie) o 21 procent. niezależnie od zawartości tłuszczu w mleku. Podobne wzorce stwierdzono w przypadku zawału mięśnia sercowego. U mężczyzn zwiększenie spożycia mleka pełnego nie wiązało się ze wzrostem ryzyka choroby wieńcowej.
Chociaż modele dostosowane do wieku sugerowały zmniejszenie ryzyka choroby wieńcowej lub zawału mięśnia sercowego w wyniku spożycia sfermentowanych produktów mlecznych, po dostosowaniu wielowymiarowym nie stwierdzono żadnego związku ani u kobiet, ani u mężczyzn. Jednocześnie analiza zastąpienia 200 mililitrów pełnego mleka dziennie fermentowanymi przetworami mlecznymi wykazała, że ryzyko zachorowania na chorobę wieńcową zmniejszyło się o pięć procent u kobiet i o trzy procent u mężczyzn. Spośród 276 analizowanych białek związanych z kardiometabolizmem dwa wykazywały stabilny związek ze spożyciem pełnego mleka — enzym konwertujący angiotensynę 2 i czynnik wzrostu fibroblastów 21. Poziom enzymu konwertującego angiotensynę 2 u kobiet wzrastał wraz ze wzrostem spożycia mleka, natomiast obniżyło się stężenie czynnika wzrostu fibroblastów 21.
Zdaniem naukowców istnieje bezpośredni związek pomiędzy spożyciem ponad 300 mililitrów pełnego mleka o dowolnej zawartości tłuszczu a zwiększonym ryzykiem rozwoju choroby wieńcowej u kobiet. Wydaje się, że w tym powiązaniu pośredniczą dwa związki — enzym konwertujący angiotensynę 2 i czynnik wzrostu fibroblastów 21. Dane te mogą mieć znaczenie w opracowywaniu diet profilaktycznych u pacjentów z wysokim ryzykiem chorób układu krążenia.
Wcześniej powiedzieliśmy, że mleko roślinne zawiera niewiele fosforu, magnezu, cynku i selenu w porównaniu do mleka krowiego.