Prospektywne badanie kohortowe przeprowadzone przez szwedzkich naukowców wykazało, że picie więcej niż 1,5 szklanki mleka dziennie zwiększa ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej i zawału mięśnia sercowego u kobiet. Średnio wypicie dwóch szklanek mleka zwiększało ryzyko o pięć procent, a wypicie czterech szklanek zwiększało ryzyko o 21 procent. U mężczyzn nie stwierdzono zwiększonego ryzyka chorób serca spowodowanego spożyciem mleka. Artykuł opublikowano w czasopiśmie BMC Medicine.
Wiadomo, że zdrowa dieta jest istotna w profilaktyce chorób układu krążenia. Istnieją jednak wątpliwości co do wpływu produktów mlecznych na ryzyko rozwoju choroby niedokrwiennej serca (CHD). Różne badania wykazały, że mleko pełne i fermentowane produkty mleczne mogą mieć różny wpływ na zdrowie układu sercowo-naczyniowego. Ponadto w ciągu ostatniego półwiecza wzorce spożycia różnych produktów mlecznych uległy znaczącym zmianom: w wielu krajach przeciętnie spadło spożycie mleka pełnego, podczas gdy wzrosło spożycie fermentowanych produktów mlecznych.
Aby wyjaśnić tę kwestię, zespół badawczy pod kierownictwem Karla Michaëlssona z Uniwersytetu w Uppsali wykorzystał dane z dwóch dużych szwedzkich kohort długoterminowych kobiet i mężczyzn, aby ocenić ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca i zawału mięśnia sercowego w przypadku spożycia pełnego mleka i fermentowanych produktów mlecznych. Łączna liczba osób objętych badaniem wyniosła 100 775.
Średnie spożycie mleka wynosiło 240 mililitrów dziennie w przypadku kobiet i 290 mililitrów dziennie w przypadku mężczyzn. Około 9 procent kobiet i 15 procent mężczyzn przyznało się do spożywania ponad 600 mililitrów mleka dziennie. W porównaniu z grupą o niskim spożyciu, kobiety i mężczyźni spożywający duże ilości pełnego mleka spożywali średnio więcej kalorii, więcej czerwonego mięsa, mieli nieco wyższy wskaźnik masy ciała, niższy poziom wykształcenia i niższe spożycie alkoholu.
Po uwzględnieniu różnych zmiennych współzależnych stwierdzono, że spożycie pełnego mleka wiąże się pozytywnie z wyższym ryzykiem choroby niedokrwiennej serca tylko u kobiet (p = 0,01). Spożywanie ponad 300 mililitrów mleka dziennie wiązało się z wyższym ryzykiem. W porównaniu do spożywania 100 mililitrów mleka dziennie, spożycie 400 mililitrów (dwóch szklanek dziennie) zwiększało ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca o pięć procent, spożycie 600 mililitrów (trzech szklanek) o 12 procent, a spożycie 800 mililitrów (czterech szklanek dziennie) o 21 procent, niezależnie od zawartości tłuszczu w mleku. Podobne wzorce zaobserwowano w przypadku zawału mięśnia sercowego. U mężczyzn zwiększone spożycie pełnego mleka nie wiązało się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby niedokrwiennej serca.
Chociaż modele uwzględniające wiek sugerowały zmniejszone ryzyko rozwoju choroby niedokrwiennej serca lub zawału mięśnia sercowego u osób spożywających fermentowane produkty mleczne, po dostosowaniu wieloczynnikowym nie stwierdzono takiego związku ani u kobiet, ani u mężczyzn. Jednocześnie analiza dotycząca zastąpienia 200 mililitrów pełnego mleka dziennie fermentowanymi produktami mlecznymi wykazała, że ryzyko rozwoju choroby wieńcowej zmniejszyło się o pięć procent u kobiet i o trzy procent u mężczyzn. Spośród 276 analizowanych białek związanych z kardiometabolizmem, dwa wykazywały stały związek ze spożyciem pełnego mleka – enzym konwertujący angiotensynę 2 oraz czynnik wzrostu fibroblastów 21. Poziomy enzymu konwertującego angiotensynę 2 u kobiet zwiększały się wraz ze wzrostem spożycia mleka, podczas gdy stężenia czynnika wzrostu fibroblastów 21 malały.
Naukowcy twierdzą, że istnieje bezpośredni związek między spożyciem ponad 300 mililitrów pełnego mleka, niezależnie od zawartości tłuszczu, a zwiększonym ryzykiem zachorowania na chorobę wieńcową u kobiet. Wydaje się, że związek ten jest pośredniczony przez dwa związki — enzym konwertujący angiotensynę 2 i czynnik wzrostu fibroblastów 21. Dane te mogą być ważne w opracowaniu diet profilaktycznych dla pacjentów z wysokim ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych.
Wcześniej wspomnieliśmy, że mleko roślinne zawiera mniej fosforu, magnezu, cynku i selenu w porównaniu do mleka krowiego.