Prospektywne badanie kohortowe przeprowadzone przez szwedzkich naukowców wykazało, że picie więcej niż 1,5 szklanki mleka dziennie zwiększa ryzyko choroby wieńcowej i zawału mięśnia sercowego u kobiet. Średnio przy wypiciu dwóch szklanek mleka ryzyko wzrastało o pięć procent, a przy wypiciu czterech szklanek – o 21 procent. U mężczyzn nie stwierdzono zwiększonego ryzyka chorób serca spowodowanego spożyciem mleka. Artykuł opublikowano w czasopiśmie BMC Medicine.
Wiadomo, że zdrowa dieta jest istotna w profilaktyce chorób układu krążenia. Istnieją jednak wątpliwości co do zrozumienia wpływu produktów mlecznych na ryzyko choroby niedokrwiennej serca (CHD). Różne badania wykazały, że mleko pełne i fermentowane produkty mleczne mogą mieć różny wpływ na zdrowie układu sercowo-naczyniowego. Ponadto na przestrzeni ostatniego półwiecza znacząco zmieniły się wzorce spożycia różnych produktów mlecznych: w wielu krajach przeciętnie spadło spożycie mleka pełnego, a wzrosło spożycie fermentowanych produktów mlecznych.
Aby wyjaśnić tę kwestię, grupa badawcza pod kierownictwem Karla Michaëlssona z Uniwersytetu w Uppsali wykorzystała dane z dwóch dużych szwedzkich kohort kobiet i mężczyzn, aby ocenić ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej i zawału mięśnia sercowego w przypadku spożywania pełnego mleka i fermentowanych produktów mlecznych. Łączna liczba osób objętych badaniem wyniosła 100 775.
Średnie spożycie mleka wynosiło 240 mililitrów dziennie w przypadku kobiet i 290 mililitrów dziennie w przypadku mężczyzn. Około 9 procent kobiet i 15 procent mężczyzn przyznało się do spożywania ponad 600 mililitrów mleka dziennie. W porównaniu z grupą o niskim spożyciu, kobiety i mężczyźni spożywający duże ilości mleka pełnego spożywali średnio więcej kalorii, więcej czerwonego mięsa, mieli nieco wyższy wskaźnik masy ciała, niższy poziom wykształcenia i mniejsze spożycie alkoholu.
Po uwzględnieniu różnych zmiennych współzależnych, spożycie mleka pełnego wiązało się pozytywnie z wyższym ryzykiem choroby niedokrwiennej serca tylko u kobiet (p = 0,01). Spożywanie ponad 300 mililitrów mleka dziennie wiązało się z wyższym ryzykiem. W porównaniu do spożycia 100 mililitrów mleka dziennie, spożycie 400 mililitrów (dwóch szklanek dziennie) zwiększało ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca o pięć procent, spożycie 600 mililitrów (trzech szklanek) o 12 procent, a spożycie 800 mililitrów (czterech szklanek dziennie) o 21 procent, niezależnie od zawartości tłuszczu w mleku. Podobne wzorce zaobserwowano w przypadku zawału mięśnia sercowego. U mężczyzn zwiększenie spożycia pełnego mleka nie wiązało się ze zwiększonym ryzykiem choroby wieńcowej.
Chociaż modele uwzględniające wiek sugerowały zmniejszenie ryzyka choroby wieńcowej lub zawału mięśnia sercowego u osób spożywających fermentowane produkty mleczne, po dostosowaniu wieloczynnikowym nie stwierdzono takiego związku ani u kobiet, ani u mężczyzn. Jednocześnie analiza zastąpienia 200 mililitrów pełnego mleka dziennie fermentowanymi produktami mlecznymi wykazała, że ryzyko rozwoju choroby wieńcowej zmniejszyło się o pięć procent u kobiet i o trzy procent u mężczyzn. Spośród 276 analizowanych białek związanych z kardiometabolizmem, dwa wykazywały stabilny związek ze spożyciem pełnego mleka — enzym konwertujący angiotensynę 2 i czynnik wzrostu fibroblastów 21. Poziom enzymu konwertującego angiotensynę 2 u kobiet wzrastał wraz ze wzrostem spożycia mleka, podczas gdy stężenie czynnika wzrostu fibroblastów 21 malało.
Naukowcy twierdzą, że istnieje bezpośredni związek między spożyciem ponad 300 mililitrów pełnego mleka, niezależnie od zawartości tłuszczu, a zwiększonym ryzykiem zachorowania na chorobę wieńcową u kobiet. Najwyraźniej to połączenie jest pośredniczone przez dwa związki — enzym konwertujący angiotensynę 2 i czynnik wzrostu fibroblastów 21. Dane te mogą być ważne w opracowaniu diet profilaktycznych dla pacjentów z grup wysokiego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
Wcześniej wspomnieliśmy, że mleko roślinne zawiera mniej fosforu, magnezu, cynku i selenu w porównaniu do mleka krowiego.