Naukowcy z sześciu krajów przedstawili wyniki pilotażowych badań klinicznych systemu implantu oka i okularów z procesorem, służącego do przywracania wzroku w geograficznym zaniku siatkówki. U 80% pacjentów zaobserwowano klinicznie istotną poprawę ostrości wzroku. Raport z badań został opublikowany w czasopiśmie „The New England Journal of Medicine”.
Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD) to przewlekła choroba atakująca fotoreceptory plamki żółtej (części siatkówki odpowiedzialnej za centralne, najostrzejsze widzenie barw). Jest główną przyczyną ślepoty u osób w wieku 60 lat i starszych. Zanik geograficzny to późne stadium suchego AMD, w którym dochodzi do postępującego, nieodwracalnego obumierania komórek fotoreceptorowych i nabłonka barwnikowego siatkówki, co prowadzi do utraty wzroku. Skuteczne metody leczenia tej choroby obecnie nie istnieją.
System PRIMA (fotowoltaiczny implant siatkówki z mikromacierzą) został opracowany dziesięć lat temu, aby pomóc takim pacjentom. Opiera się on na krystalicznej matrycy krzemowej o wymiarach 2x2 milimetry i grubości 30 mikrometrów, z 378 pikselami i szerokością 100 mikrometrów, wszczepianej pod zanik siatkówki. Kamera zamontowana na okularach bez dioptrii rejestruje światło widzialne i przesyła obraz do kieszonkowego procesora, który przetwarza go na promieniowanie bliskiej podczerwieni o długości fali 880 nanometrów z możliwością regulacji powiększenia i jasności. Jest ono wyświetlane na wszczepionej matrycy, a ten przetwarza go na impulsy elektryczne, które pobudzają dwubiegunowe komórki siatkówki, przekazujące informacje nerwem wzrokowym do mózgu. Widzenie centralne z implantu łączy się z naturalnym widzeniem peryferyjnym.
Frank Holz z Uniwersytetu w Bonn wraz z kolegami z Wielkiej Brytanii, Niemiec, Włoch, Holandii, USA i Francji oraz firmą Science Corporation przeprowadził otwarte, nierandomizowane, prospektywne badania PRIMAvera w 17 europejskich ośrodkach klinicznych. Wzięło w nich udział 38 pacjentów w wieku 60 lat i starszych (średnio 78,9 roku) z geograficznym zanikiem siatkówki obu oczu spowodowanym AMD, potwierdzonym autofluorescencją dna oka i optyczną koherentną tomografią, ostrością wzroku co najmniej 1,2 logarytmu minimalnego kąta rozdzielczości (LogMAR) i średnicą zaniku plamki powyżej 2,4 milimetra (tj. większą niż implant). Wszyscy mieli wszczepiony implant PRIMA w jednym oku i zostali przeszkoleni w zakresie obsługi systemu.
Po 12 miesiącach zmarło trzech uczestników, jeden odmówił udziału w badaniu, dwóch nie skontaktowało się z badaczami, pozostałych 32 było dostępnych do oceny efektu. Spośród nich 30 otrzymało sygnały z implantu w centrum pola widzenia, a 26 (81 procent; p < 0,001) miało klinicznie istotną poprawę ostrości wzroku (minimum 0,2 logMAR, średnia 0,49 logMAR, maks. 1,18 logMAR). Jednocześnie 20 z 35 uczestników miało minimalnie istotną poprawę po sześciu miesiącach. Po 12 miesiącach 27 z 32 (84 procent) uczestników mogło czytać litery, cyfry i słowa za pomocą urządzenia; 69 procent zgłosiło średnie lub wysokie zadowolenie z leczenia. Łącznie w okresie obserwacji zarejestrowano 26 poważnych zdarzeń niepożądanych u 19 uczestników. 21 z nich wystąpiło w ciągu dwóch miesięcy po operacji, 20 ustąpiło w ciągu kolejnych dwóch miesięcy. Ostrość naturalnego widzenia peryferyjnego nie uległa zmianie w porównaniu z poziomem wyjściowym. Wyniki testów pilotażowych wskazują, że system PRIMA może przywrócić zdolność do wykonywania codziennych czynności, takich jak czytanie i pisanie, u większości pacjentów z geograficznym zanikiem siatkówki i znaczną utratą wzroku. Być może w toku kolejnych eksperymentów efekt ten zostanie wzmocniony poprzez wszczepienie kilku mikromacierzy lub mikromacierzy o wyższej rozdzielczości. Wcześniej, w jednym z eksperymentów, amerykańskim naukowcom udało się zatrzymać rozwój AMD u czterech pacjentów poprzez wszczepienie im nabłonka barwnikowego siatkówki uzyskanego z komórek macierzystych. Wykazano również, że przyjmowanie melatoniny lub suplementu diety z kurkumą pomaga zmniejszyć ryzyko AMD.
