Paleopatolodzy badali szkielet dorosłego człowieka, odkopany w hrabstwie Cheshire na terenie średniowiecznej nekropolii wiejskiej. Naukowcy ustalili, że szczątki należały do mężczyzny, który prawdopodobnie za życia przeszedł amputację lewej ręki. Operacja przebiegła pomyślnie i po wyzdrowieniu najwyraźniej nadal używał obu rąk w życiu codziennym .
Amputacja to najstarsza udokumentowana operacja chirurgiczna, której najwcześniejszy przykład pochodzi z epoki górnego paleolitu. I tak w 2022 roku paleoantropolodzy opisali szczątki młodego mężczyzny w wieku 19–20 lat, znalezione w Kalimantanie. Około 30 000 lat temu, w wieku nastoletnim, temu osobnikowi amputowano część lewej nogi, a zabieg przeprowadzono bardzo sprawnie: nie zmarł on z powodu utraty krwi ani infekcji.
W nowszych epokach, w różnych starożytnych społeczeństwach, kończyny również często amputowano, nie tylko z powodu chorób czy urazów, ale także w ramach praktyk rytualnych lub jako karę za popełnione przestępstwa. Przykłady tych ostatnich, w szczególności, odnaleziono na terytorium Chin, gdzie w starożytności odcięcie kończyny było równoznaczne z popełnieniem przewinienia.
Tym razem naukowcy opisali przykład udanej amputacji kończyny przeprowadzonej w średniowiecznej Europie. Satu Valoriani (Satu Valoriani) wraz z kolegami z Uniwersytetu Johna Mooresa w Liverpoolu zbadali liczne szczątki, które archeolodzy odkopali w hrabstwie Cheshire. Odkryli ponad 800 grobów w wiosce Polton, położonej na przedmieściach Chester, które najprawdopodobniej pochodzą z początku XIII – końca XVI wieku naszej ery.
Naukowcy skupili swoją uwagę na szkielecie dorosłego mężczyzny, który najprawdopodobniej został pochowany owinięty w całun. Szczątki należały do mężczyzny w średnim wieku, który żył około 33-42 lat. Naukowcy zwrócili uwagę na brak lewej ręki mężczyzny. Jednocześnie archeolodzy nie odnotowali żadnych śladów zniknięcia tych kości z pochówku z powodu późniejszych uszkodzeń grobu.
Paleopatolodzy przeanalizowali szczątki i doszli do wniosku, że mało prawdopodobne jest, aby brak torbieli można było wytłumaczyć acheyrią – anomalią rozwojową, w której u dziecka częściowo lub całkowicie brakuje jednej lub obu torbieli. Świadczą o tym w szczególności ślady na kościach przedramienia w miejscach przyczepów mięśni i ścięgien. Najprawdopodobniej część kończyny mężczyzny została amputowana, i to na długo przed jego śmiercią. Na końcach kości promieniowej i łokciowej widoczne są zatem dobrze zagojone powierzchnie, na których nie widać śladów narzędzi użytych podczas operacji.
Pomimo niepełnosprawności mężczyzna, który prawdopodobnie mieszkał na wsi, kontynuował pewną aktywność fizyczną po rekonwalescencji po operacji. W związku z tym na kościach jego lewej ręki nie stwierdzono oznak osteopenii, czyli stanu, w którym gęstość tkanki kostnej maleje, co można by zaobserwować, gdyby dana osoba nie używała kończyny. Według naukowców jest to rzadki, udokumentowany przykład przeżycia amputacji przez średniowiecznego Bryta – operacji, która przed upowszechnieniem się antyseptycznych metod chirurgicznych w ponad połowie przypadków kończyła się zgonem.
Od czasów starożytnych ludzie wykonywali inne operacje chirurgiczne, w szczególności trepanacje czaszek. Jak i dlaczego to robili, można przeczytać szczegółowo w naszym materiale „Z otworem w lewym boku”.
