Niemieccy, hiszpańscy, czescy i szwajcarscy naukowcy poinformowali o zakończeniu drugiej fazy badań klinicznych nad przeciwciałami monoklonalnymi w rehabilitacji pacjentów z urazami rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym. Ogólnie lek nie wykazał znaczącej skuteczności, jednak u uczestników z niepełną utratą funkcji motorycznych zaobserwowano potencjalne korzyści, które wymagają dalszych badań z korektą dawkowania. Raport z badań został opublikowany w czasopiśmie „The Lancet Neurology”.
Po uszkodzeniu rdzenia kręgowego, przebiegające przez niego włókna nerwowe nie regenerują się, co prowadzi do trwałych zaburzeń ruchu i czucia poniżej miejsca urazu. Najgorsze konsekwencje to urazy kręgosłupa szyjnego, w których upośledzone są funkcje zarówno kończyn dolnych, jak i górnych. Brak regeneracji włókien nerwowych po uszkodzeniu jest w dużej mierze spowodowany hamowaniem przez cząsteczki endogenne. Jednym z najważniejszych takich inhibitorów jest Nogo-A, izoforma białka błonowego retikulonu-4 (Nogo), szeroko reprezentowana w osłonkach mielinowych włókien nerwowych.
Eksperymentalny preparat przeciwciał monoklonalnych anty-Nogo-A NG101 (ATI355) wykazał wysoką aktywność neutralizującą w eksperymentach in vitro i in vivo, przyczyniając się do częściowego przywrócenia funkcji motorycznych po urazie rdzenia kręgowego u gryzoni i naczelnych. W pierwszej fazie badań klinicznych potwierdzono jego zadowalającą tolerancję i profil bezpieczeństwa.
Norbert Weidner (Norbert Weidner) ze Szpitala Uniwersyteckiego w Heidelbergu wraz ze współpracownikami przeprowadził podwójnie ślepe, randomizowane badanie fazy 2b z grupą kontrolną otrzymującą placebo w 13 klinikach w Niemczech, Hiszpanii, Czechach i Szwajcarii. Wzięło w nim udział 126 pacjentów w wieku 18–70 lat z ostrym (4–28 dni od momentu wystąpienia) urazem kręgosłupa szyjnego z całkowitą lub częściową utratą funkcji motorycznych. Stopień uszkodzenia określono za pomocą rezonansu magnetycznego (MRI) oraz analizy płynu mózgowo-rdzeniowego pod kątem obecności lekkich łańcuchów neurofilamentów (NfL).
Dokonując wyboru uczestników, autorzy artykułu zastosowali obiektywną rekurencyjną analizę częściową, aby nie uwzględniać osób, u których maksymalny powrót funkcji motorycznych spodziewany jest w ciągu najbliższych sześciu miesięcy (ponieważ lek najprawdopodobniej nie przyniesie im żadnych korzyści). 78 pacjentów, począwszy od 28. dnia po urazie, oprócz standardowego leczenia, otrzymało sześć dokanałowych iniekcji 45 miligramów NG101 w odstępie pięciu dni, a pozostałych 48 otrzymało placebo według tego samego schematu. Pierwszorzędowym punktem końcowym były funkcje motoryczne kończyn górnych oceniane w skali UEMS sześć miesięcy po urazie.
Średnio nie zaobserwowano statystycznie istotnych różnic między grupami w odniesieniu do pierwszorzędowego punktu końcowego, a także dynamiki obrazu MRI i stężenia NfL. Częstość występowania działań niepożądanych (najczęściej infekcji), w tym ciężkich, również była porównywalna. Jednocześnie analiza podgrup wykazała, że w kohorcie obejmującej wyłącznie pacjentów z częściową utratą funkcji motorycznych, efekt terapii był istotny: poprawa w skali UEMS wyniosła 4,40 (95% przedział ufności 1,32–7,47) punktów, a w skali samoopieki SCIM — 4,16 (95% przedział ufności 1,95–6,36) punktów.
Wśród uczestników aktywnego leczenia, 18% znajdowało się w kategorii najmniej niezależnych w SCIM do 168. dnia, w porównaniu z 32% w grupie placebo i odpowiednio 45% w porównaniu z 28%. Analiza farmakokinetyki NG101 wykazała, że jego okres półtrwania w płynie mózgowo-rdzeniowym jest stosunkowo krótki i wynosi około 10–11 godzin, dlatego w zastosowanym schemacie nie osiąga się stabilnego stężenia.
Biorąc pod uwagę uzyskany zbiór danych, autorzy pracy doszli do wniosku, że zasadne jest kontynuowanie badań nad lekiem u chorych z częściową utratą funkcji motorycznych po skorygowaniu schematu dawkowania, uwzględniającego ujawnione dane farmakokinetyczne.
Wcześniej amerykańskim i szwajcarskim naukowcom udało się ukierunkować regenerację uszkodzonych aksonów i przywrócić myszom zdolność chodzenia po całkowitym przecięciu rdzenia kręgowego w dolnym odcinku piersiowym. Również u myszy uzyskano efekt po podaniu nanocząsteczek polilaktydu i glikolidu. Inne podejścia eksperymentalne obejmują wykorzystanie komórek macierzystych i neurointerfejsów.
